Literatura piękna

Kacper Płusa (ur. 1992) – laureat Konkursu im. Wojaczka w Mikołowie, Konkursu im. R.M. Rilkego w Sopocie, Festiwali Rozh’lady w Bratysławie i FAMY w Świnoujściu. Publikował w „Twórczości”, „Gazecie Wyborczej”, „Toposie”, „Arkadii”. Wydał tomy poetyckie: Ze skraju i ze światła (Łódź 2012), za który otrzymał Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny, wyróżnienie na festiwalu „Złoty Środek Poezji” w Kutnie i był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia, Wiersze na żółtym papierze (Świdnica 2015), które przyniosły mu nominację do „Złotej Róży” im. J. Zielińskiego, Brzydki charakter. Pisma (Łódź 2019) oraz Kobiety polskie (Kraków 2021), wyróżniony w konkursie Nowy Dokument Tekstowy 2022. Jego wiersze przetłumaczono na rosyjski, angielski, niemiecki i bułgarski. Stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2013 i 2016. Student Studium Literacko-Artystycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Zagubiona w mieście to zbiór 49 wierszy skoncentrowanych na penetrowaniu pejzażu kondycji ludzkiej XXI wieku. Autorka ujmuje temat w gęstą siatkę metaforyki zaczerpniętej ze świata mitologii, odniesień biblijnych, odkryć kosmicznych i naukowych. Bardzo dojrzały tom dojrzałej autorki o wykrystalizowanej poetyce i estetyce.

Ile odcieni może mieć czerń zbliżającej się nieuchronnie żałoby? Srebrzyć się jak porwane nitki pamięci? Płowieć jak jaśniejsze z roku na rok wspomnienia? Zazielenić jak omszały kamień – niepogłaskany, nieutulony? Oku Małgorzaty nie umyka żadna małość (i wielkość), śmieszność (i ból). Pośpiesznie notuje chwile olśnień, czarnym humorem oswajając strach. I tę naszą żałosną bezradność wobec ostateczności.

W zupełnie innym rytmie toczą się jej poetyckie przypowieści o tym, co niezmienne – marzeniu, tęsknocie, przyjaźni, pięknie… By już za chwilę celnie podsumować teraźniejszość i „Odpowiednie dać wojnie słowo”, kiedy brakuje słów. „Norwidowi byłoby łatwiej” – komentuje. Z autoironią czy goryczą? Nadzieją czy rozpaczą?

-Dorota Koman

Starość, odchodzenie, minione miłości – ile tanich efektów podpowiedziałaby tu intuicja, i to nawet ta poetycka: rozedrgana, skryta, nośna? Małgorzata Szyszko-Kondej mistrzowsko omija łatwe pokusy. Stąpa po ziemi, kamieniach, bólu. I nie traci ducha. Piękno, może wyblakłe, wciąż się tli. Umarł złudny ornament. Oto dojrzała liryka wszelkich schyłków i… narodzeń. W ostatnich wierszach autorka pochyla się nad losem Ukrainy po 24 lutego 2022. Surowe słowa zabijają. „Wojna maszeruje” – czytamy. Poezja stoi. Patrzy. Służy.

- Krzysztof Bielecki

Małgorzata Szyszko-Kondej jest autorką książek dla dzieci i dorosłych, dziennikarką. Pisze opowiadania, reportaże, słuchowiska radiowe, wiersze, teksty piosenek. Jest laureatką konkursu literackiego im. Astrid Lindgren. Nagrodzony Sejf z milionem w środku (Stentor) został wpisany na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej. Opowiadania Wtorek, godzina 15.00 (Ezop) znajdują się na Złotej Liście Fundacji Cała Polska Czyta Dzieciom. A książka Sześć córek (Świat Książki) zdobyła tytuł Najlepszej Książki Roku 2014, w kategorii „Powieści obyczajowe”, przyznawanej przez internautów portalu Granice.pl. Pisanie wierszy jest najbardziej osobiste, szczere, trochę wstydliwe. Ujawnia to, co tuż pod skórą i co udało się zamknąć na wyrwanej kartce papieru – mówi.

Historia w poezji to czas dzisiejszy. Grzegorz Walczak daje nam nowy, niebanalny materiał. Jedni powiedzą, że to piosenki i pieśni (bywa, że z muzyką Zygmunta Koniecznego), drudzy, że nareszcie poezja, a nie zdobiona metaforami proza. Wreszcie wszyscy sobie przypomną, jaką rolę w naszych głowach i sercach pełni mowa wiązana i jak ważną strawę odkrywa na stole codzienności. Jest teraz prosto z kajetu na alarm bijącego poety. Od czasu Cedyni, Grunwaldu, rozbiorów, powstań, wojen światowych, stanu wojennego – wciąż jawnie potrzebna. Jest w niej Polska, jest też Ukraina, obie do omówienia. Trzeba to wszystko zaśpiewać. Gorzką nutą lub wesołą, a czasem hardą.
Piotr Müldner-Nieckowski

Poezja Grzegorza Walczaka mówi o historii. Jej skutki odczuwamy codziennie, często boleśnie. Wiersze mają coś z pieśni wajdelotów. Są muzyczne. Zainteresowały m.in. Zygmunta Koniecznego, Renatę Gleinert, Tadeusza Kaweckiego, a wykonywały je Ali-Babki czy No To Co. O Polsce „śpiewa” więc tradycja i współczesność. Ta ostatnia odzywa się w wierszach o Ukrainie, pisanych teraz w czasach wojny. Wyobraźmy sobie lirę korbową ukraińskich lirników – bo na czym grać, gdy głos się zrywa, dusza śpiewa, a prądu, gazu brak i wszystko dookoła płonie? Już Mickiewicz pisał: „Płomień rozgryzie malowane dzieje, Skarby mieczowi spustoszą złodzieje, Pieśń ujdzie cało […]”.
Małgorzata Karolina Piekarska

Grzegorz Walczak – poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz literatury serbskiej, doktor nauk humanistycznych, były adiunkt polonistyki UW, lektor języka polskiego na slawistyce Uniwersytetu Belgradzkiego, kierownik literacki teatru Rampa (1999-2002). Autor powieści, sztuk teatralnych, około 20 słuchowisk Polskiego Radia i radiofonii europejskich. Zdobywca I nagrody za sztukę Kaktus w konkursie w Jugosławii w 1984. Laureat nagrody PR w 1986 oraz miesięcznika „Scena” w 1971, nagrody im. W. Hulewicza za tekst sztuki teatralnej Obłoczni, czyli Sen Chopina 2015 (współreżyser z O. Łukaszewiczem i H. Talarem), nagrody „Pro Poet 2020” na Międzynarodowym Festiwalu Poezji w Serbii. W 2016 r. – brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Reprezentowany w polskich i międzynarodowych antologiach i leksykonach literackich. Członek SPP, ZAKR, ZAiKS, Polskiej Sekcji SEC.

Nieśpiewy. Nie śpiewane, zduszone. Odrzucone, drukowane nielegalnie lub ocenzurowane. Czyta się je w poczuciu narastającego przerażenia, jak dystopię. Z gulą w gardle, jakby utkwiła tam zmięta mapa Polski albo gazeta, która z pragnących „ojczyzny we własnym kraju” zrobiła zdrajców narodu. A przecież ci, którzy kochają ten kraj bez wzajemności, jakby na niego nie zasługiwali, próbują w tej matni żyć, bez cukru, z żonami, które nie wyszły za generałów, ale i z pierwszym śmiechem dziecka czy pożądaniem. Jednak tego nie ma jak śpiewać, jest tylko krzyk. Wiersze Pękali są świadectwem lat 70. i 80., lecz lęk, który budzą, jest też współczesny. Zresztą poeta i w nowszych utworach od przerażenia uciec nie potrafi, bo każda epoka ma swoje czołgi i „przypadkowo rozsypane szkło”.

-Joanna Jagiełło

Na mojej rodzinnej półce stoją dziewiętnastowieczne „Śpiewy historyczne” Niemcewicza. Tam bohaterstwo oszałamia. To bohaterstwo pola walki unurzane we krwi. W Nieśpiewach historycznych Marka Pękali bohaterstwo jest zdławione. Polem walki jest unurzana w kurzu socjalistyczna powszedniość lat 70. i 80. XX wieku, upokorzenie, bezradna ulica, twarz człowieka ponoszącego klęskę. Pamiętamy te z jednej strony „Chodźcie z nami”, a z drugiej „Rozejść się”. Gasło światło. Rósł brud. Czytajmy Pękalę, nie zapominajmy.

- Krzysztof Bielecki

Marek Pękala – ur. w 1949 r. w Skierniewicach, absolwent filologii polskiej rzeszowskiej WSP. Opublikował m.in.: Życiowy obowiązek (wiersze), Wydawnictwo Literackie 1977; Szare zdrowie jutra (wiersze), KAW 1979; To nic, to wszystko (wiersze), Gdzie Indziej 1992; Kartki rzeszowskie i błękitne (wiersze i krótkie prozy), Tow. Literackie im. S. Piętaka 1998; O Boże, znowu goście! (komedia), WFW 2013; Jak tata reperował słońce (wiersze i krótkie prozy), WL Białe Pióro 2015. O jego twórczości pisali m.in.: Ryszard Matuszewski, Stanisław Barańczak, Stanisław Burkot, Józef Nowakowski, Jerzy Winiarski, Krzysztof Lisowski, Karol Maliszewski.
Autorska strona w internecie: Terra Marucha.

To wiersze niezwykle przejrzyste. Bystre, tak, to dobre określenie. Jakby na przekór tytułowi tomu, dorzeczne. Wywodzące się ze źródeł poezji, płynące szerokim korytem znaczeń, wprost do oceanu. Łykam je wszystkie jak rekin Damiena Hirsta, który zanim został odłowiony, wypreparowany i zamieniony w kontrowersyjną sztukę, łykał żółwia morskiego.

Piotr Gajda

Turyści z południa przywożą zdjęcia, twarze oprawione w ramki jak gałązki śnieguliczki zatopione w szkliwie, jedyny sposób, żeby coś zatrzymać.

Fragment wiersza „Sto sekund na minutę”

Każda idea jest klatką. Każda rzecz potrzebuje własnego przeznaczenia. Kiedy pojawia się chmura, bądź chmurą.

Fragment wiersza „Chmura w kształcie konia”

W tych wierszach Ewa Filipczuk stoi (w ujęciu metaforycznym) zamyślona przed spoczywającym na sztalugach, właśnie rozpoczętym obrazem (załóżmy, że hieroglify zastąpiły pociągnięcia pędzlem). Płótno się nieustannie zmienia, jest przemalowywane, bywa przedstawieniem świata. Kiedy indziej jawi się jako oprawiona w antyramę szczelina, przez którą można dostrzec wyłącznie mały fragment, detal, element albo zaledwie drugiego człowieka (wtedy pejzaż zastępowany jest portretem). Wszystko dlatego, że w wierszach Filipczuk "dzisiaj dzieje się naprawdę" i nie ma mowy o stawianiu siebie poza dobrem i złem (martwa natura w ogóle tu nie występuje). Przy czym to deklaracja, za którą kryje się "dziecko/ które szuka słów/ a one zawsze nieudolne/ omijają różnicę między ciemnym i jasnym// więc dziecko zamyka ukradkiem piwnicę/ skacze po rzadkiej trawie/ i zapomina". Czy można to ująć szczerzej, klarowniej? Mówimy przecież o "dziecięcej niewinności", która - pozbawiona cudzysłowu - zamienia się w mądrą i uniwersalistyczną poezję.

Piotr Gajda

 Taka praca żałoby bez końca jak wojna między niebem a ziemią bez współpracy osób postronnych.

Otóż poezja to nie abstrakcja, lecz konkret, co targa trzewiami, więc ten zachwyt daje się ująć raczej gorącym językiem fizjologii i gwałtu niż chłodem refleksji i kalkulacji. Zdaje się, że nikt jeszcze nie napisał Dziejów poezji polskiej. W tej sprawie prowokatorski przyczynek: 44 wiersze o 44 poetach, z prologiem, od Reja do Barańczaka, pod każdym data pogrzebu, za każdym staranna kwerenda – biografii, twórczości, kontekstu i wpływu. Wszystkie wedle podobnego schematu: dwuwersowy tytuł – trzy zwrotki trochę safickie – razem 14 wersów, stojący na głowie sonet. Uparta powtarzalność układu nadaje cyklowi rys obłędu, lecz skoro pisanie wierszy jest szaleństwem, to czym jest pisanie wierszy o wierszach?

- Wojciech Czaplewski

Stanisław Żurek, ur. 4 X 1948 w Lublinie. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydz. Pedagogiki i Psychologii, kierunek pedagogika (1973).

1973–1975 logopeda w Państwowym Zakładzie Wychowawczym tamże. 1974–1978 psycholog w UMCS. 1975–1981 logopeda w Poradni Wychowawczo-Zawodowej w Świdniku. 1977–1981 przew. Klubu Młodych Pisarzy w Lublinie (m.in. współredaktor dodatku literackiego „Źródła” w tygodniku „Kamena” tamże).

Od IX 1980 w „S”; wiceprzew. Komitetu Założycielskiego, III 1981 delegat na I WZD Sekcji Oświaty Regionu Środkowo-Wschodniego; członek Regionalnej Sekcji Oświaty i Wychowania, kierownik komisji wychowania, 12–13 XII 1981 opiekun grupy młodzieży z Lublina i Zamościa na zjeździe Federacji Młodzieży Szkolnej w Gdańsku.

14–15 XII 1981 kolporter ulotek strajkowych z WSK PZL Świdnik do FSC w Lublinie. 1982–1990 pedagog w Poradni Młodzieżowej przy Wojewódzkiej Poradni Wychowawczo-Zawodowej tamże. 1982 i 1983 dwukrotnie organizator we własnym domu (Płouszowice-Kolonia k. Lublina) podziemnych Biesiad Literackich (m.in. koncerty lubelskich bardów Ryszarda Borkowskiego i Jana Kondraka). IX 1983–V 1985 drukarz (z Andrzejem Sadurskim) podziemnego miesięcznika „Solidarność Nauczycielska” na sitodruku przechowywanym we własnym domu, V 1985–VI 1986 na tymże sitodruku w różnych lokalach w Lublinie. V 1985–VI 1989 udostępniał swój dom jako stałe miejsce przetrzymywania 2 maszyn offsetowych Wojciecha Guza i miejsce regularnego druku na nich książek, kilku nr. pisma podziemnego „Informator »Solidarność« Region Środkowo-Wschodni” oraz od V 1986 miesięcznika „Solidarność Nauczycielska”. Autor tekstów publikowanych w prasie podziemnej. 18 V 1986 jeden z ojców chrzestnych Dzwonu Wolności w Świdniku.

1990–2014 pedagog w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii tamże. 1990–2010 dwukrotnie przew. i dwukrotnie wiceprzew. KZ „S” Poradni Wychowawczo-Zawodowych w Lublinie/Międzyzakładowej Komisji „S” Pracowników Poradnictwa Województwa Lubelskiego. 1990–1992 i 1998–2000 wiceprzew., 1992–1998 członek Prezydium, 2000–2002 członek Rady Sekcji Oświaty i Wychowania „S” Regionu Środkowowschodniego. 1991–1992 redakcji miesięcznika „Solidarność Nauczycielska”, wydawanego przez Sekcję Oświaty i Wychowania „S” Regionu Środkowowschodniego. 1992–1995 członek Zarządu Regionu. 1995–2001 przew. Regionalnej Komisji Rewizyjnej. 1998 członek Regionalnego Zespołu Organizacyjnego, nast. Zarządu Regionalnego Ruchu Społecznego AWS Województwa Lubelskiego. 1999–2002 Komisji Oświaty Rady Miasta Lublin. 1999–2007 przew. Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Wojewodzie Lubelskim. 2006–2008 przew., 2009–2010 członek Komisji Rewizyjnej Sekcji Oświaty i Wychowania Regionu Środkowowschodniego.

Autor i współautor kilku założeń koncepcyjnych dot. logopedii i socjoterapii; wielu publikacji i art. literackich, poetyckich, pedagogicznych i historycznych. Od 1983 społeczny działacz Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Narkomanii Oddział w Lublinie. Od 2006 członek SPP. Założyciel i opiekun kwartalnika młodzieżowego „Wyraz”. Członek redakcji dwumiesięcznika „Lublin, Kultura i Społeczeństwo”. Stały współpracownik miesięcznika „Zakazana Historia” i dwutygodnika „Gazeta Bieszczadzka”.

Uhonorowany m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2000) i Złotym Krzyżem Zasługi (2002).

Andrzej Samborski (ur. 1958 w Zamościu) – twórca krótkich form literackich, śpiewający poeta, tworzący teksty własnych piosenek, oraz tłumacz poezji. Autor zbiorów krótkich form: To się śpiewa, to się tańczy, Na śmiech i życie. Zdobywca między innymi III miejsca w turnieju jednego wiersza podczas XXIX Warszawskiej Jesieni Poezji, I miejsca na VI Festiwalu Kultury Ekologicznej w Józefowie oraz wyróżnienia w XXVII Konkursie Poetyckim im. Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.

Stanisław Rogala urodził się 9 października 1948 r. w Zreczu Chałupczańskim gmina Chmielnik. Ukończył filologię polską na UMCS w Lublinie. Debiutował na łamach "Sztandaru Ludu" w 1967 r. Podczas studiów był członkiem grupy poetyckiej "Samsara", kierownikiem redakcji literackiej radia akademickiego i współpracownikiem pism studenckich. Publikował wiersze i opowiadania na łamach pism społeczno-kulturalnych. Laureat III nagrody ogólnopolskiego konkursu literackiego "Robotnicy". Prowadził gospodarstwo rolne, warsztat ślusarski i zajmował się pracą pedagogiczną.

Krzysztof Walczewski - Jest psychoterapeutą i psychiatrą. Przez kontakt z „poezją na murach" zetknął się ze stylem „poezji dnia codziennego". Pięć lat razem z grupą Sylaba pracował nad formą wierszy. W roku 2021 wydał pierwszy samodzielny tom, Atak na myślenie. Ekspres do kawy zawiera formy mocno ustrukturowane, ascetyczne w melodii i bardzo zdyscyplinowane, ograniczone jedynie do trzech wersów. W tej formalnej ascezie odbija się mądrość życiowa płynąca z doświadczeń psychoterapeutycznych i życiowych.

Krystyna Lenkowska – poetka, tłumaczka, prozaiczka, eseistka, krytyk literacka. Wydała trzynaście tomów poezji (jedenaście w Polsce, jeden w Ukrainie i jeden we Francji), jedną powieść, dwa audiobooki oraz przekłady poezji Emily Dickinson pt. Jest pewien ukos światła. Wiersze opublikowała także w pismach literackich w Polsce. Jej twórczość poetycką tłumaczono m.in. na angielski, ukraiński, albański, chiński, hiszpański. Nagrodzona w Sarajewie (konkurs „Seeking a Poem” 2012), w Macedonii i Albanii (festiwal „Ditet e Naimit” 2013), Indiach (The World Congress of Poets 2019). Wiersz poetki został włączony do jednej z najbardziej reprezentatywnych antologii polskiej poezji kobiecej pt. Scattering the Dark: An Anthology of Polish Women Poets (Buffalo, White Pine Press, 2016). Autorka należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury oraz Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. Reprezentowała Polskę na wielu festiwalach, kongresach, rezydencjach literackich, m.in. w Albanii, Bośni, Chinach, Indiach, Hiszpanii, Izraelu, Kanadzie, na Litwie, w Macedonii, Meksyku, Słowacji, Szwajcarii, Ukrainie, USA i we Włoszech.

"Pierwszy raz pojechałam w Bieszczady. Dobiegał końca mój pierwszy dzień pobytu w schronisku «Pod Małą Rawką». Podszedł do mnie przyjaciel i podał malutki, kserowany tomik z wierszami: Bieszczadzka poezja – Stanisław Żurek. I tamte wiersze, obok wszystkich wielkich i znanych, harasymowiczowskich, ziemianinowskich, zostały tak ze mną do tej pory." - z forum internetowego „Bieszczadzka poezja...”

Wyróżnienie w II Ogólnopolskim Konkursie na Książkę Literacką „Nowy Dokument Tekstowy” w kategorii liryka

Łukasz Barys wybrał dość znamienną strategię łączenia tradycji z nowoczesnością i klasyki z awangardą, co już sygnalizuje na poziomie mott, wykorzystując w nich cytaty z Czesława Miłosza i Andrzeja Sosnowskiego. I zaraz niespiesznie uruchamia metodyczne serie fraz, z których buduje logiczne koncepty, przełamując je surrealistycznymi wtrętami i ontologicznymi pytaniami o śmierć i miłość.

Wycinki i półwiersze, nowy zbiór wierszy Bogdana Jaremina jest ciągiem spostrzeżeń dotyczących życia poza spektrum medialnym, opowieścią o ludzie i ludziach w domniemanej wsi Wycinki, sprawach prostych oraz trudnych; narracja splata się z poetyką, rozmówki z sentencjami filozoficznymi, a bohater lityczny/narrator to wszystko notuje, notuje mu się to bez zepsucia formy, dzięki czemu można swobodnie jakoby wejść w opłotki tegoż miejsca, okiem turystyki czytelniczej złowić dla siebie coś z tego planktonu doznań. Prosimy siadać do stołu i czytać. Gotowe.

 - Robert Rybicki

Ta książka wyrasta z fascynacji literaturą i rzeczywistością, paradoksalnie czerpiąc siłę ze swojej słabości, gdyż w gruncie rzeczy jest ilustracją nieustannie ponoszonych porażek i fiaska, zapisania siebie w świecie i świata w sobie, w krzyżowym ogniu, w poplątanych pajęczynach, zagłuszanych falach, zerwanych łączach. Formy odbioru to wciąż ponawiane próby artykulacji tego, co ciągle się wymyka, odstaje, nie przywiera, a zalega, jest. Stąd uprzywilejowana rola poetyki notatki, gwałtownego błysku, treściwego flesza. Chodzi przede wszystkim o pielęgnowanie w sobie amatora, który nie podpiera się żadną gotową filozofią, a czerpie radość ze spotkania, nieplanowanych, przypadkowych, świeżych zestrojeń. Krytyka literacka to nieustanna emancypacja, wyjście poza swoje opłotki, podjęcie ryzyka inwencji.

Poezja nie jest tym, co uczepiło się kartki, ale tym, co za sprawą jej bieli odcisnęło się na naszym ciemnym gruncie. Wskazało stronę. Poezja, podobnie jak ogień, potrafi pogrążyć w samotności, osadzając człowieka w jego pojedynczości, a jednocześnie wpisuje w poczucie wspólnoty. Dlatego z tego wszystkiego stawiam na pojedynczy wiersz. Będę mówił tylko o nich – o spotkaniach z głosem, tembrem, słowem. O formach odbioru. O poetach związanych ze szczecińską Fundacją Literatury imienia Henryka Berezy i szczecińskim wydawnictwem FORMA.

- Franciszek Lime

Główny bohater to typ człowieka uciekającego, współczesnego homo fugiens, który coraz bardziej staje się jednak homo melancholicus, kimś, kto stara się „wychodzić”, „wyjeździć” swoją własną melancholię. Gdyby Georgia nie była tak odarta z patosu, rzeklibyśmy, że ruch znaczy męstwo, a przynajmniej staje się próbą
zmierzenia się z różnymi rodzajami ciemności, głębokich wmówień, iluzji czy innych zaburzeń osobowości i relacji ze światem. Powiedzielibyśmy, że dlatego bohater wyjeżdża z Polski do Gruzji – jak sam mówi, „zwija się” „gdzieś na pogranicze światów”. Ale to nie do końca prawda. Jego ucieczka jest bez „dlaczego”. Owszem, wyjeżdża z nudy, zmęczony fantazjami z Tindera i nieautentycznym społecznikostwem organizacji, której był członkiem. I choć mówi, że w gruncie rzeczy nic go już nie obchodzi, to zostaje jedno: śmierć. Georgia to z ducha egzystencjalna i generacyjna mikropowieść, oddająca lęki i niepokoje młodego pokolenia, wkraczającego w świat, w którym zacierają się granice pomiędzy tym, co rzeczywiste, a tym, co sztuczne. Gdzie nie ma już rozróżnienia pomiędzy wzniosłością a powszechnością. To świat kolekcjonerów pozornie mocnych wrażeń i płytkich uczuć górujących nad głębszą refleksją. Georgia trawi ich może biblijnym ogniem, pytając, kto to wszystko przetrwa.

Jury NDT 2023 w kategorii dramat

Napisana prozą poetycką opowieść – epistemologiczny komediodramat – opis pozornego konfliktu niemal jednowymiarowej, bezkompromisowo stąpającej, emanującej złymi emocjami, bohaterki, z uduchowionym i wrażliwym na piękno estetą „zza ściany”, konfrontacji obserwowanej na przestrzeni krótkiego czasu wokół podwórka i wspólnej klatki schodowej – losu osób dramatu, których zetknięcia są sporadyczne, niemalże na tyle niezauważalne, aby można na ich podstawie oceniać impulsywne zachowania – to socjologiczna i psychologiczna analiza zachowań, jakie zdarzają się w codzienności.

Ale czy łatwe oceny i etykietowanie czyjegoś stylu bycia, nie są charakterystyczne, dla czasów, w których żyjemy? Czy ukazany konflikt nie jest jednocześnie formą poszukiwania samych siebie i jednoczesnej odpowiedzi na pytanie o miejsce człowieka w społeczeństwie? Jak odróżnić pozory od rzeczywistości? Czy drugoplanowe kawki i gołębie są jedynie alegorią i tłem – czasem zabawnych, innym razem smutnych – refleksyjnych historii? Czy to zarazem teza, antyteza i synteza? I co mają do niej, poza Heglem – Lynch, Nietzsche, Wenders, Søren Kierkegaard, J.K. Rowling i Rammstein, podlani kwaśnym sosem Kaurismäki?

Na te i inne, niewypowiedziane wprost, pytania, czytelnik musi sam sobie odpowiedzieć.

Od wydawcy

„Spilnomowa, czyli wspólna mowa to projekt, którego owocem jest tomik dwujęzyczny stwarzający rzadką okazję do porównań translatorskich. Oto czytając krótkie teksty poetyckie (jakże aktualne, bo pisane często teraz przy okazji dramatycznych wydarzeń za wschodnią granicą), możemy przekonać się, jak bardzo nasze języki są podobne, a jedyną barierą może być i czasem jest… alfabet. 75% wyrazów w obu językach jest wspólnych, stąd łatwo zrozumieć, że ukraińskie „І пульсує країна маками” to polskie „I pulsuje kraj makami”. Brzmi to w obu językach niemal tak samo. Można zresztą zostawić słowo „kraina”, które jest obecne i w polszczyźnie, i języku ukraińskim. Podobną mamy kuchnię, historię, kulturę, a co z poezją? Prezentowany tomik wierszy w oryginale i tłumaczeniu daje na to odpowiedź”.

Małgorzata Karolina Piekarska

„Zasadne wydaje się pytanie, czy można wiarygodnie – i czy w ogóle można – pisać o wojnie, nie będąc jej uczestnikiem. W takim wypadku bardzo łatwo o niezamierzony fałsz, dramatyczne rozminięcie się z prawdą – zwłaszcza emocjonalną. W niniejszym tomie głos zabierają poetki ukraińskie, które doświadczyły wojny na własnej skórze. Wsłuchajmy się w ten głos, który nie jest lamentem (choć trochę jest) i nie jest oskarżeniem wobec oprawców (choć trochę jest). To przede wszystkim artystyczna, nie pozbawiona nadziei odpowiedź na nieakceptowalną rzeczywistość”.

Andrzej Appel

Zbyszku,
przeczytałem z pożytkiem; od tych minidystychów zrobiło się mnie więcej, posługujesz się słowem, pod- i zasłowem, wokółsłowem, międzysłowem, podszewką znaczenia, słowem wielomownym i wieloznacznym, skromnym, prostym, a jakże bogatym, spoza zapętleń słowa, pytań elementarnych, zaciekawień, oczy- i nieoczywistości otwierają się perspektywy zgoła niepoetyckie, jakie? filozoficzne, bywa, że socjologiczne, zbiorowe i prywatne, my wobec nich, oni (one) wobec nas; emocjonalne, praktyczne, służące poznaniu; czyli - jak to w poezji bywa - jakbyś zdrapywał z garnuszka emalię - obijasz go? chcesz się, zdrapując emalię, dostać do metalu? bo pod emalią siedzi istota? czytam to z pocałowaniem ręki, to jest akuratne; multum in parvo - tak bym scharakteryzował ten zbiór.
Piotr Szewc

Poezji Macieja Bieszczada od początku jego drogi twórczej towarzyszy pewność, że rzeczywistość nie ogranicza się jedynie do spraw materialnych, intelektualnych i psychicznych. Jest bowiem coś (a w zasadzie Ktoś) więcej, co (Kto) umyka zmysłowemu i racjonalnemu poznaniu. Dlatego Bóg i Duch wraz z wszelkimi synonimami mają w liryce autora Kołatania decydujące znaczenie. Przy czym istotny okazuje się tu wymiar osobisty. Prywatne doświadczenie ukazane w świetle głębokiej wiary i Biblii stanowi świadectwo duchowości chrześcijańskiej. Pasaże wyzwalają wiele znaczeń. To przejścia od narodzin do śmierci; przełazy między „światowymi rozkoszami”; włóczęgi po świecie tekstów kultury; wędrówki drogami pamięci, wyobraźni i snu, a także codzienne niespieszne spacery pełne obserwacji i przemyśleń. Gdyby dodać do tego konotacje filmowe, literackie, filozoficzne, muzyczne, poszerzyłoby się bogactwo odczytań tej głębokiej i poważnej liryki. Niezależnie od tego wszystkie przepływy zmierzają do jednego: jesteśmy jak rzeki płynące do morza – do Momentu Prawdy.
Jarosław Petrowicz