Literatura piękna

Każdemu, komu wydawałoby się, że tomem Bardzo długa zima Jarosław Jakubowski nawiązuje do klasyków, zalecałbym – raz jeszcze – skupiony powrót do tekstu książki. Cóż z tego, że zauroczeni zostajemy efektem dość precyzyjnej mozaiki, w której zdecydowanie na swoich miejscach odnajdują się kolejno: Różewicz (a właściwie to – bracia Różewiczowie), Barańczak, Miłosz, Celan, Eliot i im podobni – skoro całość skonstruowana została tak, by „umykać” swojej ostatecznej formule? Jakubowski zręcznie wykorzystuje tutaj stary, schleglowski jeszcze, mechanizm transcendentalnej bufonady, by pokazać swoją drażniącą przewagę nad czytelnikiem. Drażniącą, bo unik okazuje się w tym wypadku kuksańcem, a w najbardziej drastycznych przypadkach (jak finałowy wiersz „pojemny” Tak jest dobrze czy też dobrze pomyślany wiersz-moralitet Głowa) pchnięciem czy żgnięciem. W tym tkwi podstawowy, niezbywalny walor Bardzo długiej zimy – w nieoczekiwanie drapieżnym ironizmie, który poprzez swoją dotkliwą namacalność staje się wyjątkową platformą kontaktu autora z czytelnikiem. Kontaktu, jak to u Jakubowskiego, najczęściej burzliwego, a nawet dramatycznego.

Karol Samsel

Trwa wojna w Iraku. Pustynny włóczęga Malik al-Suri najmuje się u mędrca Kadiego do szpiegowania wrażych wojsk niosących „bezpieczeństwo i stabilizację”. Tymczasem generał Melville, humanista i esteta, przygotowuje się do przyjęcia międzynarodowego kontyngentu w bazie wojskowej „Babilon”, a swojski wojak Seba osiąga gotowość bojową grając w ping-ponga. Dwie kultury przyglądają się sobie, podczas gdy John Rambo walczy niestrudzenie w telewizorach świata...

Agnieszka Ginko-Humphries – poetka i pisarka, laureatka ogólnopolskich konkursów poetyckich. Publikuje pod nazwiskiem Ginko. Za poezję i prozę dla dzieci otrzymała w 2015 ogólnopolską Nagrodę Guliwer w Krainie Olbrzymów. Jej debiutancki tomik wierszy „Kruche” (2017) nominowany był do Lubuskiego Wawrzynu Literackiego oraz Nagrody A.Waśkiewicza Związku Literatów Polskich. W 2021 roku podczas XI gali Związku Literatów Polskich otrzymała główną Nagrodę Literacką im. A. K. Waśkiewicza za tomik wierszy "Modlitwa spod znaku Ryb", który nominowany został również do Lubuskiego Wawrzynu Literackiego. Autorka pięciu książek dla dzieci: wierszy „Ciotka Klotka i inne historie” (Pascal, 2010, wyróżnione w konkursie Książka Przyjazna Dziecku 2011), „Podróż Srebrnego” (Wilga, 2014, finalistka Konkursu Makuszyńskiego 2014), „Tutlandia” (Media Rodzina 2013, nominowana do nagrody Książka Roku 2013 IBBY), „Tutlandia – Niespodzianki” (Media Rodzina 2015, wyróżnienie FENIKS 2016 na Targach Książki w Warszawie) oraz „Bajki z dżungli i oceanu” (Media Rodzina, 2018, umieszczona na Liście BIS PS IBBY, polecana przez jurorki konkursu #książkaroku2018 PS IBBY). Autorka trzech książek dla nauczycieli i animatorów z zakresu edukacji kulturalnej (Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki). Tłumaczenia z zakresu kultury i sztuki publikowała min. w Gazecie Wyborczej, Dysonansach, Przekładańcu, wydawnictwach UJ i PWM, a także Zephyr Press, USA i Routledge, Wielka Brytania. W 2018 otrzymała Nagrodę Kulturalną Prezydenta Zielonej Góry, gdzie mieszka od 2015. Należy do Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Jeszcze Żywych Poetów. Jest zastępcą redaktora naczelnego kwartalnika „Pasje literackie”. Pracuje w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze.

Po lekturze wstrząsających i bolesnych wierszy z tomu Piołun nie ma się co łudzic, że w kolejnych książkach Agaty Chyłek (Cichy) może być łatwiej. Słusznie. I tym razem dostajemy opis świata, w którym nie żyje się przyjemnie. Wszystko się tu miesza, historie (głównie kobiece) rodzinnych lęków, traum i chłodu - z pandemią AD 2021, sterty fotografii na targu - z wewnętrznym dzieckiem odnalezionym wśród zabawek, poetka Mirka Szychowiak w krakowskim mieszkaniu Szymborskiej - z bezdomnym Mahometem na hulajnodze (pierwszym po Bogu!), a powidoki z dzieciństwa - z dymem fajki i otoczakami Jurka Suchanka. Surrealistyczne, oniryczne sceny, spisane piękną poetycką prozą, w najmniej oczekiwanych momentach okazują się dziwnie znajome i niepokojąco prawdziwe.

Izabela Fietkiewicz-Paszek

Agnieszka Ratuman-Szczepańska - lekarz specjalista medycyny rodzinnej, poetka, pisarka, rysowniczka. Mieszka i pracuje w Szwecji. Ma męża i córkę.

Wydała tomik wierszy pt. Szelest astralnych jaskółek (1993, Wyd. Arkona – nagroda w konkursie na debiut), a także zbiór pt. Święta Helisa od Neuronów (Fundacja Duży Format, 2019).

Jest autorką książek prozatorskich dla dzieci, młodzieży i dorosłych: Królowa wróżek (tekst otrzymał III nagrodę w IV edycji konkursu Książka Przyjazna Dziecku w 2019 roku) i Trzecie oko (obie wydane przez Saga Egmont, 2021) oraz Drużyna Szeptunek (Wyd. NewSpace, 2021).

Tworzy obrazy, grafiki i rysunki. Niektóre widnieją na okładkach jej książek poetyckich. Wykonała ilustracje do książki Drużyna Szeptunek.

Po czteroletniej przerwie Adam Leszkiewicz wraca z drugim tomem poetyckim.

Apokalipsa psa to postkonserwatywna gra o najwyższą stawkę, w ramach której krzyżuje się formy, źródła i rymy odległe od siebie tylko pozornie. Rzeczywistość pokolenia trzydziestolatków w pierwszych dekadach nowego milenium da się opowiedzieć tylko w ostateczności, do której, za sprawą wyrachowanych poczynań nadwrażliwego podmiotu, jesteśmy ustawicznie doprowadzani. Z natłoku bodźców i tekstów wyłaniają się tym sposobem i kojarzą w pary te, które zawsze były sobie bliskie, ale dotąd o tym nie wiedziały.

„Kwartalnik Literacki Wyspa” ukazuje się od 2007 roku, czyli od ponad czternastu lat. Teraz doczekał się pierwszej antologii tekstów, wybranych głównie z początkowych numerów.

Przesłanie czasopisma nie zmienia się przez lata i z wielką satysfakcją możemy dalej twierdzić, że „Wyspa” jest pismem łączącym różne odcienie rodzimej literatury, a na jej łamach obok nazwisk najważniejszych polskich autorów pojawiają się twórcy młodzi, często dopiero debiutujący.

Każdy numer „Wyspy” zawiera ważne i dobre teksty, które warto przypomnieć. Jak dobrze wiadomo, czytane po latach, w odrębnym zbiorze, są inaczej odbierane i inaczej przemawiają do czytelników.

W „Antologii” zamieszczamy wybrane teksty polskich autorów zaliczane do różnych gatunków literackich, tak jak ukazują się w każdym numerze „Wyspy” – prozę i poezję, eseje i wywiady. Ułożyliśmy je w porządku chronologicznym, jak kolejno pojawiały się na łamach „Wyspy”.

O czym ta książka? To gawędy, opowieści, baśnie. O aniołach, diabłach i dziełach Boga, cudach i złocie. Na anioła, jak też diabła, zawsze można się natknąć, o dzieła Boga ocieramy się każdego dnia. Cuda się zdarzają, częściej niż sobie wyobrażamy, widziałem zakonnika w locie, któremu skrzydeł użyczył anioł, sam wiele cudownych wzruszeń zawdzięczam świętemu Antoniemu. Złoto jest także dziełem Boga, choć wiele tego kruszcu w diabelskim posiadaniu. Ale co tam złoto, nawet jeśli masz je w garści może zamienić się w bezpożyteczność. Lubię opowiadać o szczęściu, zwycięstwie dobra nad złem, pięknie i radości.

Strefa głębinowa, do której zaprasza nas Marzena Orczyk-Wiczkowska w swojej książce, tym różni się od rzeczywistej, że nie mieści się w żadnej ze stref głębokościowych mórz, oceanów czy głębokich jezior. Tam strefę abysalną cechują: ubóstwo pokarmowe, brak światła i niskie temperatury. Poetycką przestrzeń Abisalu należałoby natomiast przedstawiać zgoła odmiennie – tutaj ciemne, wątłe światło skanuje obszary o bardzo wysokim współczynniku ciepłoty, co – w połączeniu z niezwykłym, przekraczającym skale i normy emocjonalnym ciśnieniem – daje efekt piorunujący.

Człowiek strefę abisalu osiągnął po raz pierwszy w roku 1953. W roku 1960 Jacques Piccard oraz Don Walsh w batyskafie „Trieste” dotarli do najgłębszego zmierzonego wówczas miejsca na Ziemi. W roku 2022 Marzena Orczyk-Wiczkowska zdaje się schodzić jeszcze głębiej, będąc wyposażona przy tym zaledwie w edytor tekstu lub pióro, które dają jej czytelnikom jedynie złudne poczucie bezpieczeństwa.

Kto sięgnie po książkę Orczyk-Wiczkowskiej, niech uważa po jej lekturze. Myśli, które się wynurzają z Abisalu, eksplodują ponad powierzchnią tekstu.

Paweł Lekszycki

Choć Autorka zabiera nas w najgłębsze strefy mórz czy oceanów, to jednak – zapewniam – żadnego tu lania wody.

Grzegorz Olszański

Nowy tom poetycki Macieja Mazurka wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

Maciej Krzyżan (ur. 1965) - poeta. Opublikował kilka zbiorów wierszy, ostatnio tomik Duszyczka (2019). Mieszka w Gnieźnie.

Bożena Boba-Dyga - pisze, ale zdarza się jej też robić coś innego. Można ją spotkać w Krakowie, i gdzieś indziej. Kiedyś skończyła ASP i dalej lubi być zawodową artystką. #mimośród to jej 10. tomik.