Literatura piękna

Instytut Literatury zorganizował po raz czwarty jeden z największych w Polsce konkursów na wydanie książki literackiej – „Nowy Dokument Tekstowy”. Jeśli chodzi o poezję, jury w składzie: Rafał Gawin, Anna Mochalska i Łukasz Żurek, spośród dwustu siedemdziesięciu trzech propozycji, nagrodziło dwie – Święta pracy Jakuba Sęczyka oraz right into pod tramwaj Anouka Hermana – i wyróżniło dwadzieścia cztery kolejne. Wszyscy spotykają się w tej anto – to całkiem potężne stężenie pomysłów na literaturę na całkiem małej przestrzeni!

Patryk Kosenda

Wiersze Bożeny Kaczorowskiej oglądają świat. Jest on dookolny, zwyczajny, codzienny, a przecież niezwykły. Bo poetka ogląda go ze zdziwieniem, niepokojem, niekiedy z czułością, a innym razem z dyskretnym sarkazmem. Pisze o sobie w tym świecie, czując się jego nieodłączną cząstką. Pisze z dystansem, z autoironią, ale i zrozumieniem. Czy mądrość wypływa ze skromności, czy odwrotnie? Wszystko jedno, jeśli to owocuje dobrymi wierszami. A właśnie z takimi mamy do czynienia.

– Marek Wawrzykiewicz

Nowy tom wierszy Andrzeja Zielińskiego – artysty muzyka: solisty, kameralisty, aranżera, kompozytora, pedagoga.

Rok 2022 stwarza okazję do podsumowania i świętowania dorobku Artysty – jest bowiem zwornikiem trzech jego jubileuszy: 75 rocznicy urodzin, 60 roku działalności artystycznej oraz 50-lecia pracy pedagogicznej. W to świętowanie wpisuje się również edycja wierszy, które mają Państwo przed sobą.

Andrzej Zieliński – artysta muzyk: solista, kameralista, aranżer, kompozytor, pedagog.

Zdobywca czołowych nagród w krajowych i zagranicznych konkursach akordeonowych, w tym pierwszej nagrody w 1963 r. w Klingenthal (Niemcy). W 1972 roku ukończył z wyróżnieniem studia na wydziale instrumentalnym w warszawskiej PWSM. W latach 1967-1994 był instrumentalistą Warszawskiego Kwintetu Akordeonowego. Koncertował w Europie i w Azji. Nagrywał dla firm fonograficznych oraz rozgłośni radiowych i telewizyjnych.

Jako poeta zadebiutował w 1995 roku na łamach tygodnika „Przegląd katolicki”. Swoje utwory publikował w prasie i w wydawnictwach katolickich. Istnieje także muzyka inspirowana tekstem pasyjnego poematu „Droga” zarejestrowana na płycie CD (Stanisław Moryto – Carmina crucis, DUX 0385).

Artysta realizuje również pomysł łączenia obydwu dziedzin swojej twórczości. Powstają spektakle poetycko-muzyczne: „Droga. Misterium Męki Pańskiej” oraz „Z nich zaś największa jest miłość” w autorskiej interpretacji.

W 2003 r. Andrzej Zieliński otrzymał wyróżnienie w I Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. ks. Józefa Jamroza w Rabce-Zdroju.

Nieśpiewy. Nie śpiewane, zduszone. Odrzucone, drukowane nielegalnie lub ocenzurowane. Czyta się je w poczuciu narastającego przerażenia, jak dystopię. Z gulą w gardle, jakby utkwiła tam zmięta mapa Polski albo gazeta, która z pragnących „ojczyzny we własnym kraju” zrobiła zdrajców narodu. A przecież ci, którzy kochają ten kraj bez wzajemności, jakby na niego nie zasługiwali, próbują w tej matni żyć, bez cukru, z żonami, które nie wyszły za generałów, ale i z pierwszym śmiechem dziecka czy pożądaniem. Jednak tego nie ma jak śpiewać, jest tylko krzyk. Wiersze Pękali są świadectwem lat 70. i 80., lecz lęk, który budzą, jest też współczesny. Zresztą poeta i w nowszych utworach od przerażenia uciec nie potrafi, bo każda epoka ma swoje czołgi i „przypadkowo rozsypane szkło”.

-Joanna Jagiełło

Na mojej rodzinnej półce stoją dziewiętnastowieczne „Śpiewy historyczne” Niemcewicza. Tam bohaterstwo oszałamia. To bohaterstwo pola walki unurzane we krwi. W Nieśpiewach historycznych Marka Pękali bohaterstwo jest zdławione. Polem walki jest unurzana w kurzu socjalistyczna powszedniość lat 70. i 80. XX wieku, upokorzenie, bezradna ulica, twarz człowieka ponoszącego klęskę. Pamiętamy te z jednej strony „Chodźcie z nami”, a z drugiej „Rozejść się”. Gasło światło. Rósł brud. Czytajmy Pękalę, nie zapominajmy.

- Krzysztof Bielecki

Marek Pękala – ur. w 1949 r. w Skierniewicach, absolwent filologii polskiej rzeszowskiej WSP. Opublikował m.in.: Życiowy obowiązek (wiersze), Wydawnictwo Literackie 1977; Szare zdrowie jutra (wiersze), KAW 1979; To nic, to wszystko (wiersze), Gdzie Indziej 1992; Kartki rzeszowskie i błękitne (wiersze i krótkie prozy), Tow. Literackie im. S. Piętaka 1998; O Boże, znowu goście! (komedia), WFW 2013; Jak tata reperował słońce (wiersze i krótkie prozy), WL Białe Pióro 2015. O jego twórczości pisali m.in.: Ryszard Matuszewski, Stanisław Barańczak, Stanisław Burkot, Józef Nowakowski, Jerzy Winiarski, Krzysztof Lisowski, Karol Maliszewski.
Autorska strona w internecie: Terra Marucha.

Nie po raz pierwszy się okazuje, że trzeba niebywałego oka, ucha i talentu, żeby pisać o współczesności prosto, barwnie i zarazem odkrywczo. Z góry wiemy, jak wielu ludzi z wielkim wykształceniem mało dostrzega zła, bzdury i głupoty, i domyślamy się, ilu wiersze Bartłomieja Siwca przyjmie ze zdumieniem. Ale niech one ich podkręcą. Są dokuczliwe, choć w czytaniu bardzo przyjemne i zawierają sporo dobrego smaku, wcale nie z puszki.

- Piotr Müldner-Nieckowski

Po co poecie poczucie humoru? O, nie po to, żeby wywoływać śmiech, nie jest przecież wesołkiem, opowiadaczem dowcipnych historii. Żeby dostrzegać wielowymiarowość prawd – mówiąc w skrócie. U Bartłomieja Siwca humor służy ironii, co wpisuje się w bogatą tradycję polskiej poezji i dobrze robi wierszom.

- Anna Nasiłowska

Bartłomiej Siwiec – urodzony w 1975 roku w Bydgoszczy, prozaik, poeta, krytyk literacki. Autor czterech powieści: Zbrodnia, miłość, przeznaczenie, Autodestrukcja, Przypadek Pana Paradoksa, 16 schodów, zbioru opowiadań Wszyscy byli umoczeni i pięciu zbiorów wierszy: Instrukcja zabicia ptaka, Matka i róża, Przepompownia, Starsza pani poezja, Domysły na temat Ruxa. Jego wiersze, szkice i recenzje były drukowane na łamach „Toposu”, „Tekstualiów”, „Frazy”, „Elewatora”, „Epei”, „Okolicy Poetów”, „Akantu”, „Gazety Kulturalnej”. Bartłomiej Siwiec jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

"Polkowski cyklem osiemnastu wierszy odpowiedział na własne pytanie. Użyczył swojego głosu ofiarom masakry, która stanowiła tyleż masakrę fizyczną, co i – na dłuższą metę – masakrę psychiczną."

(z laudacji Tomasza Burka)

Nowy tom poetycki Macieja Mazurka wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

Nowy tom poetycki Mirosława Dzienia wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

Nowy tom poetycki Zygmunta Ficka, wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu dzięki finansowemu wsparciu Instytutu Literatury w ramach Tarczy dla Literatów.

Nowy tom poetycki Macieja Mazurka wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

Maciej Krzyżan (ur. 1965) - poeta. Opublikował kilka zbiorów wierszy, ostatnio tomik Duszyczka (2019). Mieszka w Gnieźnie.

Historia w poezji to czas dzisiejszy. Grzegorz Walczak daje nam nowy, niebanalny materiał. Jedni powiedzą, że to piosenki i pieśni (bywa, że z muzyką Zygmunta Koniecznego), drudzy, że nareszcie poezja, a nie zdobiona metaforami proza. Wreszcie wszyscy sobie przypomną, jaką rolę w naszych głowach i sercach pełni mowa wiązana i jak ważną strawę odkrywa na stole codzienności. Jest teraz prosto z kajetu na alarm bijącego poety. Od czasu Cedyni, Grunwaldu, rozbiorów, powstań, wojen światowych, stanu wojennego – wciąż jawnie potrzebna. Jest w niej Polska, jest też Ukraina, obie do omówienia. Trzeba to wszystko zaśpiewać. Gorzką nutą lub wesołą, a czasem hardą.
Piotr Müldner-Nieckowski

Poezja Grzegorza Walczaka mówi o historii. Jej skutki odczuwamy codziennie, często boleśnie. Wiersze mają coś z pieśni wajdelotów. Są muzyczne. Zainteresowały m.in. Zygmunta Koniecznego, Renatę Gleinert, Tadeusza Kaweckiego, a wykonywały je Ali-Babki czy No To Co. O Polsce „śpiewa” więc tradycja i współczesność. Ta ostatnia odzywa się w wierszach o Ukrainie, pisanych teraz w czasach wojny. Wyobraźmy sobie lirę korbową ukraińskich lirników – bo na czym grać, gdy głos się zrywa, dusza śpiewa, a prądu, gazu brak i wszystko dookoła płonie? Już Mickiewicz pisał: „Płomień rozgryzie malowane dzieje, Skarby mieczowi spustoszą złodzieje, Pieśń ujdzie cało […]”.
Małgorzata Karolina Piekarska

Grzegorz Walczak – poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz literatury serbskiej, doktor nauk humanistycznych, były adiunkt polonistyki UW, lektor języka polskiego na slawistyce Uniwersytetu Belgradzkiego, kierownik literacki teatru Rampa (1999-2002). Autor powieści, sztuk teatralnych, około 20 słuchowisk Polskiego Radia i radiofonii europejskich. Zdobywca I nagrody za sztukę Kaktus w konkursie w Jugosławii w 1984. Laureat nagrody PR w 1986 oraz miesięcznika „Scena” w 1971, nagrody im. W. Hulewicza za tekst sztuki teatralnej Obłoczni, czyli Sen Chopina 2015 (współreżyser z O. Łukaszewiczem i H. Talarem), nagrody „Pro Poet 2020” na Międzynarodowym Festiwalu Poezji w Serbii. W 2016 r. – brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Reprezentowany w polskich i międzynarodowych antologiach i leksykonach literackich. Członek SPP, ZAKR, ZAiKS, Polskiej Sekcji SEC.

Ile odcieni może mieć czerń zbliżającej się nieuchronnie żałoby? Srebrzyć się jak porwane nitki pamięci? Płowieć jak jaśniejsze z roku na rok wspomnienia? Zazielenić jak omszały kamień – niepogłaskany, nieutulony? Oku Małgorzaty nie umyka żadna małość (i wielkość), śmieszność (i ból). Pośpiesznie notuje chwile olśnień, czarnym humorem oswajając strach. I tę naszą żałosną bezradność wobec ostateczności.

W zupełnie innym rytmie toczą się jej poetyckie przypowieści o tym, co niezmienne – marzeniu, tęsknocie, przyjaźni, pięknie… By już za chwilę celnie podsumować teraźniejszość i „Odpowiednie dać wojnie słowo”, kiedy brakuje słów. „Norwidowi byłoby łatwiej” – komentuje. Z autoironią czy goryczą? Nadzieją czy rozpaczą?

-Dorota Koman

Starość, odchodzenie, minione miłości – ile tanich efektów podpowiedziałaby tu intuicja, i to nawet ta poetycka: rozedrgana, skryta, nośna? Małgorzata Szyszko-Kondej mistrzowsko omija łatwe pokusy. Stąpa po ziemi, kamieniach, bólu. I nie traci ducha. Piękno, może wyblakłe, wciąż się tli. Umarł złudny ornament. Oto dojrzała liryka wszelkich schyłków i… narodzeń. W ostatnich wierszach autorka pochyla się nad losem Ukrainy po 24 lutego 2022. Surowe słowa zabijają. „Wojna maszeruje” – czytamy. Poezja stoi. Patrzy. Służy.

- Krzysztof Bielecki

Małgorzata Szyszko-Kondej jest autorką książek dla dzieci i dorosłych, dziennikarką. Pisze opowiadania, reportaże, słuchowiska radiowe, wiersze, teksty piosenek. Jest laureatką konkursu literackiego im. Astrid Lindgren. Nagrodzony Sejf z milionem w środku (Stentor) został wpisany na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej. Opowiadania Wtorek, godzina 15.00 (Ezop) znajdują się na Złotej Liście Fundacji Cała Polska Czyta Dzieciom. A książka Sześć córek (Świat Książki) zdobyła tytuł Najlepszej Książki Roku 2014, w kategorii „Powieści obyczajowe”, przyznawanej przez internautów portalu Granice.pl. Pisanie wierszy jest najbardziej osobiste, szczere, trochę wstydliwe. Ujawnia to, co tuż pod skórą i co udało się zamknąć na wyrwanej kartce papieru – mówi.

Zagubiona w mieście to zbiór 49 wierszy skoncentrowanych na penetrowaniu pejzażu kondycji ludzkiej XXI wieku. Autorka ujmuje temat w gęstą siatkę metaforyki zaczerpniętej ze świata mitologii, odniesień biblijnych, odkryć kosmicznych i naukowych. Bardzo dojrzały tom dojrzałej autorki o wykrystalizowanej poetyce i estetyce.

Kacper Płusa (ur. 1992) – laureat Konkursu im. Wojaczka w Mikołowie, Konkursu im. R.M. Rilkego w Sopocie, Festiwali Rozh’lady w Bratysławie i FAMY w Świnoujściu. Publikował w „Twórczości”, „Gazecie Wyborczej”, „Toposie”, „Arkadii”. Wydał tomy poetyckie: Ze skraju i ze światła (Łódź 2012), za który otrzymał Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny, wyróżnienie na festiwalu „Złoty Środek Poezji” w Kutnie i był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia, Wiersze na żółtym papierze (Świdnica 2015), które przyniosły mu nominację do „Złotej Róży” im. J. Zielińskiego, Brzydki charakter. Pisma (Łódź 2019) oraz Kobiety polskie (Kraków 2021), wyróżniony w konkursie Nowy Dokument Tekstowy 2022. Jego wiersze przetłumaczono na rosyjski, angielski, niemiecki i bułgarski. Stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2013 i 2016. Student Studium Literacko-Artystycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.