Literatura piękna

Myślę o złożonych dłoniach poety, o których pisze Adrian Gleń w wierszu otwierającym tę książkę. Kojarzą mi się z modlitwą, nie w sensie religijnym jednak, tylko w takim, jaki miała na myśli Simone Weil, kiedy pisała, że modlitwą jest uwaga bez żadnej domieszki. To modlitwa do samej chwili świata – niech jej adresatem będzie chłopczyk, który właśnie wyskoczył na pasy, niebieska okiennica albo przelatująca mewa. Wszystko w dłoniach poety.
Marcin Orliński

W swoim nowym tomie Waldemar Jocher gra o wysokie stawki oszczędnymi zestawami sztonów. Nie jestem pewien, czy wygrywa, czy przegrywa, ale nie to jest najważniejsze; fascynuje samo obserwowanie rozgrywki.
Miłosz Biedrzycki

Minimal z mocą lingwizualu, kontakt poza tresurą baniek, czcionka wybita ze świata na aut. Dobrze w to wglądać z Jocherem, ruchowi poza burtą przypisywać ster.
Joanna Mueller

Poezji Macieja Bieszczada od początku jego drogi twórczej towarzyszy pewność, że rzeczywistość nie ogranicza się jedynie do spraw materialnych, intelektualnych i psychicznych. Jest bowiem coś (a w zasadzie Ktoś) więcej, co (Kto) umyka zmysłowemu i racjonalnemu poznaniu. Dlatego Bóg i Duch wraz z wszelkimi synonimami mają w liryce autora Kołatania decydujące znaczenie. Przy czym istotny okazuje się tu wymiar osobisty. Prywatne doświadczenie ukazane w świetle głębokiej wiary i Biblii stanowi świadectwo duchowości chrześcijańskiej. Pasaże wyzwalają wiele znaczeń. To przejścia od narodzin do śmierci; przełazy między „światowymi rozkoszami”; włóczęgi po świecie tekstów kultury; wędrówki drogami pamięci, wyobraźni i snu, a także codzienne niespieszne spacery pełne obserwacji i przemyśleń. Gdyby dodać do tego konotacje filmowe, literackie, filozoficzne, muzyczne, poszerzyłoby się bogactwo odczytań tej głębokiej i poważnej liryki. Niezależnie od tego wszystkie przepływy zmierzają do jednego: jesteśmy jak rzeki płynące do morza – do Momentu Prawdy.
Jarosław Petrowicz

Zbyszku,
przeczytałem z pożytkiem; od tych minidystychów zrobiło się mnie więcej, posługujesz się słowem, pod- i zasłowem, wokółsłowem, międzysłowem, podszewką znaczenia, słowem wielomownym i wieloznacznym, skromnym, prostym, a jakże bogatym, spoza zapętleń słowa, pytań elementarnych, zaciekawień, oczy- i nieoczywistości otwierają się perspektywy zgoła niepoetyckie, jakie? filozoficzne, bywa, że socjologiczne, zbiorowe i prywatne, my wobec nich, oni (one) wobec nas; emocjonalne, praktyczne, służące poznaniu; czyli - jak to w poezji bywa - jakbyś zdrapywał z garnuszka emalię - obijasz go? chcesz się, zdrapując emalię, dostać do metalu? bo pod emalią siedzi istota? czytam to z pocałowaniem ręki, to jest akuratne; multum in parvo - tak bym scharakteryzował ten zbiór.
Piotr Szewc

Całokształt to opowieść o niemożliwości początku i końca, o paradoksach istnienia i o istnieniu paradoksów, o silnym podmiocie i o jego braku, o tym, że słowo i obraz mogą być postrzegane w jednej chwili jako dopełnienie i przeciwieństwo. Dla Kazimierza Fajfera nie ma łatwych odpowiedzi, bo nie ma łatwych pytań. Idąc ścieżkami wydeptanymi przez Stanisława Dróżdża i innych (neo)awangardzistów, prowadzi czytelnika poza oczywiste. Ważna podróż, ważny tom.

- Jakub Kornhauser

Urzekł mnie ten tom od razu, po pierwszej lekturze i połknął jak Miłoszowy „biały wieloryb świata". Czym innym jest poezja, jeśli nie urzekaniem, rzucaniem uroku, jego promieniowaniem? Litera wierszy pomieszczonych w Bazie bierze w posiadanie w przeciwieństwie do tysięcy wierszy powstających codziennie w montowniach naszej ziemi, które nie tyle urzekają, co odżegnują się od czytelnika i nie tyle go zawłaszczają, co z lekka odpychają jak przejrzały ser.

- Wojciech Kass

Słodko-gorzki jest ten zbiór opowiadań: jednych nigdy niepublikowanych, innych wyjętych z czasopism literackich - tych nielegalnych z czasów PRL, i tych legalnych, publikujących współcześnie rzeczy napisane przed laty. Słodki, bo Jan Strękowski potrafi pisać z ciepłym dystansem o sprawach niekiedy wręcz lodowatych. Gorzki, gdyż spod tego ciepłego opisu - po zamknięciu ostatniej strony - wyłania się obraz niby minionych, a naprawdę ciągle żywych. Jakby czasy się zmieniały, a ludzie nie nadążali za zmianami.

  Zbigniew Zbikowski

Bohaterka dziennika Marty Zelwan, w której rozpoznajemy samą autorkę, zatopiona w świecie kultury, zdaje się prowadzić w wielkim mieście życie półpustelnicze. Żeby uczestniczyć w kulturze, nie musi już „bywać", wystarczy biblioteka i dostęp do internetu. Jej kontakty społeczne to grono kilkorga zaledwie bliskich jej - w różnym stopniu - osób. Z biegiem czasu zauważa, że otaczająca ją rzeczywistość, cały świat zewnętrzny, powoli upodabnia się do jej samotni z wyboru. Sprawia to pandemia i wynikające z niej obostrzenia. Bardzo ciekawa obserwacja.

Zbigniew Zbikowski

Przypadkowe spotkanie w samolocie z Tuulą zmienia uporządkowane życie Hugo. Już nic nie będzie takie jak przedtem. A tytułowe jednorożce? Istnieją czy też nie? By się przekonać, trzeba przeczytać do samego końca. To książka o nas, o naszych skrywanych lękach, ukrytych marzeniach i zapomnianych sprawach, napisana przez wrażliwą autorkę, która pokazuje, że wszystko w życiu jest po coś.

Małgorzata Karolina Piekarska

cyberwątki

chrząszcz na początek

bo po pierwsze

pięknie brzmi w trzcinie

a po drugie to robak

i nie obchodzą go wiersze

ani osoba

która je pisze

chrząszcz celebruje ciszę

bo tylko bez zakłóceń akustycznych

potrafi wybrzmieć najczyściej

a na koniec

zaskroniec

i stół

z powyłamywanymi nogami

kra która krę mija

zaskroniec na ogół

się nie kończy

między nami

bo ani najdłuższy ani żmiją

nie jest

a reszta to ściema

i pretekst

by stwierdzić że przeszkód nie ma

bo suchą szosą szedł sasza

dobra nasza

w pełnym słońcu

widzimy aktywną obecność zaskrońców

Jarosław Jabrzemski, cyberwątki

Wroński przeczuł tragiczne wydarzenia - swoją nagłą chorobę. Są w jego wierszach takie wyraźne intuicje. Lecz wykreowany poetycki świat nie jest jednowymiarowy - to nie tylko spisana wiwisekcja trudnych życiowych doświadczeń. Zakorzeniła się w tekstach poety na dobre nadzieja. Pomiędzy wersami możemy znaleźć światło.

Piotr Lamprecht

Miłośnicy kryminałów Krzysztofa Beśki mogą poczuć się zawiedzeni tą książką, bo zamiast kolejnej sensacyjnej fabuły otrzymują powieść o miłości. Jej bohater, tzw. korpoludek, próbuje jakoś urządzić się w stolicy i zmaterializować śmiały sen o szczerych uczuciach, lecz marzenia swoją drogą, a życie swoją. Aż po ostatni fajerwerk - ale nie tylko dla niego przeczytać warto.

Zbigniew Zbikowski

Trzy dramaty z różnych okresów twórczości autora, które on sam zalicza do komedii. Łączy je wyrazisty styl prowadzenia dialogów i akcji scenicznej, który charakteryzuje się dużymi skrótami i wolną przestrzenią zostawioną czytelniczej wyobraźni na wypełnienie jej niewypowiedzianą treścią, choć bywa, że jej odbiór wymaga pewnej dozy erudycji. Pokazane w teatrze, skłaniają widza do cichej umysłowej interakcji. A pokazania na scenie są na pewno warte.

Zbigniew Zbikowski

Utwory Elżbiety Wojnarowskiej są uderzająco krótkie - z naciskiem na słowo „uderzająco". Mówią wszystko. Oto ulotność życia. My, „zakładnicy rzeczy" jesteśmy „uwięzieni między przedtem a potem". Życie zdaje się „drobną przynależnością". Z precyzją szpilki czy igły, rekwizytów pojawiających się w „Światłoczułości", autorka dotyka tego, co ważne. Pociąga subtelność obrazu „przynależności". Życie, drobiazg, jest znośne. Inne być nie może. Wystarczy „kochać poranki". Piękno jest nieśmiertelne. To przynależność absolutna. „Czy można pisać wiersze?" - pyta poetka. Trzeba, należą do Pani! - odpowiadam Pani Elżbiecie Wojnarowskiej.

Krzysztof Bielecki

„Spilnomowa, czyli wspólna mowa to projekt, którego owocem jest tomik dwujęzyczny stwarzający rzadką okazję do porównań translatorskich. Oto czytając krótkie teksty poetyckie (jakże aktualne, bo pisane często teraz przy okazji dramatycznych wydarzeń za wschodnią granicą), możemy przekonać się, jak bardzo nasze języki są podobne, a jedyną barierą może być i czasem jest… alfabet. 75% wyrazów w obu językach jest wspólnych, stąd łatwo zrozumieć, że ukraińskie „І пульсує країна маками” to polskie „I pulsuje kraj makami”. Brzmi to w obu językach niemal tak samo. Można zresztą zostawić słowo „kraina”, które jest obecne i w polszczyźnie, i języku ukraińskim. Podobną mamy kuchnię, historię, kulturę, a co z poezją? Prezentowany tomik wierszy w oryginale i tłumaczeniu daje na to odpowiedź”.

Małgorzata Karolina Piekarska

„Zasadne wydaje się pytanie, czy można wiarygodnie – i czy w ogóle można – pisać o wojnie, nie będąc jej uczestnikiem. W takim wypadku bardzo łatwo o niezamierzony fałsz, dramatyczne rozminięcie się z prawdą – zwłaszcza emocjonalną. W niniejszym tomie głos zabierają poetki ukraińskie, które doświadczyły wojny na własnej skórze. Wsłuchajmy się w ten głos, który nie jest lamentem (choć trochę jest) i nie jest oskarżeniem wobec oprawców (choć trochę jest). To przede wszystkim artystyczna, nie pozbawiona nadziei odpowiedź na nieakceptowalną rzeczywistość”.

Andrzej Appel

Napisana prozą poetycką opowieść – epistemologiczny komediodramat – opis pozornego konfliktu niemal jednowymiarowej, bezkompromisowo stąpającej, emanującej złymi emocjami, bohaterki, z uduchowionym i wrażliwym na piękno estetą „zza ściany”, konfrontacji obserwowanej na przestrzeni krótkiego czasu wokół podwórka i wspólnej klatki schodowej – losu osób dramatu, których zetknięcia są sporadyczne, niemalże na tyle niezauważalne, aby można na ich podstawie oceniać impulsywne zachowania – to socjologiczna i psychologiczna analiza zachowań, jakie zdarzają się w codzienności.

Ale czy łatwe oceny i etykietowanie czyjegoś stylu bycia, nie są charakterystyczne, dla czasów, w których żyjemy? Czy ukazany konflikt nie jest jednocześnie formą poszukiwania samych siebie i jednoczesnej odpowiedzi na pytanie o miejsce człowieka w społeczeństwie? Jak odróżnić pozory od rzeczywistości? Czy drugoplanowe kawki i gołębie są jedynie alegorią i tłem – czasem zabawnych, innym razem smutnych – refleksyjnych historii? Czy to zarazem teza, antyteza i synteza? I co mają do niej, poza Heglem – Lynch, Nietzsche, Wenders, Søren Kierkegaard, J.K. Rowling i Rammstein, podlani kwaśnym sosem Kaurismäki?

Na te i inne, niewypowiedziane wprost, pytania, czytelnik musi sam sobie odpowiedzieć.

Od wydawcy

Główny bohater to typ człowieka uciekającego, współczesnego homo fugiens, który coraz bardziej staje się jednak homo melancholicus, kimś, kto stara się „wychodzić”, „wyjeździć” swoją własną melancholię. Gdyby Georgia nie była tak odarta z patosu, rzeklibyśmy, że ruch znaczy męstwo, a przynajmniej staje się próbą
zmierzenia się z różnymi rodzajami ciemności, głębokich wmówień, iluzji czy innych zaburzeń osobowości i relacji ze światem. Powiedzielibyśmy, że dlatego bohater wyjeżdża z Polski do Gruzji – jak sam mówi, „zwija się” „gdzieś na pogranicze światów”. Ale to nie do końca prawda. Jego ucieczka jest bez „dlaczego”. Owszem, wyjeżdża z nudy, zmęczony fantazjami z Tindera i nieautentycznym społecznikostwem organizacji, której był członkiem. I choć mówi, że w gruncie rzeczy nic go już nie obchodzi, to zostaje jedno: śmierć. Georgia to z ducha egzystencjalna i generacyjna mikropowieść, oddająca lęki i niepokoje młodego pokolenia, wkraczającego w świat, w którym zacierają się granice pomiędzy tym, co rzeczywiste, a tym, co sztuczne. Gdzie nie ma już rozróżnienia pomiędzy wzniosłością a powszechnością. To świat kolekcjonerów pozornie mocnych wrażeń i płytkich uczuć górujących nad głębszą refleksją. Georgia trawi ich może biblijnym ogniem, pytając, kto to wszystko przetrwa.

Jury NDT 2023 w kategorii dramat

Prozatorski debiut Macieja Bieszczada.

"Proza Macieja Bieszczada łączy w sobie tradycje realizmu i psychologizmu. (...) Kolejne części zbioru, nazywane przez autora «opowiadaniami portretowymi» i tytułowane imionami poszczególnych postaci (Bronka, Zbigniew, Marek, Andrzej), są całkowicie autonomiczne, ale zarazem składają się na wielowątkową, skupioną wokół jednego tematu fabułę i z tego powodu pozostają względem siebie komplementarne. Niczym w muzycznej fudze powtarzają te same zdarzenia, nawet opisy i dialogi, jednak za każdym razem są one ukazywane inaczej, z innej perspektywy osobowej, przez co nabierają nowego znaczenia".

We  wstępie do  antologii poranek/mane, otwierającej cykl, wyraziłem następujące oczekiwanie: „chciałbym, żeby wszystkie one [antologie] utworzyły literacki model DNIA i jego łagodnego obrotu od wschodu do zachodu słońca”. Niniejszy tom wydłuża dzień aż do później nocy. Zapytajmy zatem: co się czyta po zachodzie słońca? Odpowiedź jest oczywista: pamiętniki, dzienniki (i nie-co-dzienniki), diariusze, wspomnienia, zapiski, notatki, słowem te gatunki literatury stosowanej, które pokazują, jak też nasi współbracia żyją i  myślą, czym  się fascynują i  co  ich pochłania, jak postrzegają świat i bliźnich, jakie są ich osobiste zanurzenia i wynurzenia. Im jest później, bo przecież noc już zapadła, tym bardziej pragniemy  się upewnić, że  nie  jesteśmy jedynymi, którzy usiłują życie dobrze przeżyć. To  nie  jest łatwe. Wieszcz Adam w  Zdaniach i  uwagach, dowodził, że: „Trudniej dzień dobrze przeżyć niż napisać księgę”. Cóż, umocnieni refleksjami i  świadectwami zapisanymi w  dziennikach i  pamiętnikach, nie  jesteśmy bez szans. Przykłady uczą, zwłaszcza wtedy, kiedy pociągają. Publikujący na łamach „Toposu” diaryści, memuaryści, pamiętnikarze i wspominkarze są mistrzami w swoim fachu, toteż antologia przynosi teksty zróżnicowane stylistycznie i treściowo, jednak przede wszystkim są to utwory ważne, istotne, prawdziwe […].

– Od redaktora (fragment)

Pakt

Śpieszę się, ale ty diable

Nie ciesz się

Ja 

Podpisałem pakt

z Bogiem

Przyrzekł

A może tylko obiecał

Że nie będzie już plag

I wojen

Więc się z nim pogodziłem

I niech już tak

Zostanie

Henryk J. Kozak, Pakt

widziałam jak moses anderson

kładł swoje czarne palce na bruku

by poczuć tętno detroit w jego czarnych 

płucach smog tych ludzi stąd krok

prowadzący do opuszczonych fabryk i

robotniczych zaułków słyszał szmer

manifestujących w selmie widział

krew ścierw w rynsztoku tysiące czarnych

krzyży i czołg naprzeciwko dawida

tu gdzie nikt nie czyści butów białym

tu białym nogi wyrywano moses prosi

czarnoskórego boga o deszcz który zmyje

krew z ulic miasta które pije

czarne mleko w każdą ponurą noc

Łukasz Kamiński, 4

Drogi Czytelniku!

Niniejszy zbiór opowiadań powstał z potrzeby serc, a jest dziełem umysłów i rąk ludzi, którzy kochają słowo pisane i wybrały ten właśnie sposób, by komunikować światu, że istnieją, czują, reagują...

  Na antologię składa się siedem samodzielnych historii, stanowiących mniej lub więcej dogłębny komentarz na temat literatury i książek, a ogólniej: czytelnictwa. Niezależnie od tego, czy jesteś Czytaczem Okazjonalnym, poświęcającym lekturze parę minut w drodze do lub z pracy, czy też przesiadującym w najciemniejszym zakamarku strychu i porosłym mchem Bibliofilem Niepoprawnym - zapraszamy Cię, Miłośniku Literowy, na wyprawę do Krainy Słowa,w któej rzeczywistość miesza się z sennym marzeniem, wyobraźnia zaś to granica ostateczna... a tej spodziewamy się nigdy nie osiągnąć.

  - Norbert Budzyński i pozostali autorzy

Kilka dni to współczesna powieść autobiograficzna, która jest szkicem do portretu pokolenia lat sześćdziesiątych, widzianego przez pryzmat grupy przyjaciół - studentów krakowskich uczelni.

Autor wędruje swobodnie po „krainie wspomnień". Wydarzenia z nieodległej przeszłości bywają także impulsem do podróży w lata dzieciństwa i studenckiej młodości. Dalekie retrospekcje przeplatane są reporterską relacją z lat spędzonych w Norwegii.

Wspomnienia przyjmują formę esejów, które nie koncentrują się na doświadczeniach autora, ale rysują obraz całego pokolenia.

Współczesna literatura pozwala przekroczyć lęki, które jeszcze wczoraj stanowiły niemal nieprzekraczalne tabu. Otwartość, odwaga, przełamywanie barier wychodzą na czoło. I bardzo dobrze! Wszystko na co składa się konfesyjność - szczerość i pozorne skupienie się twórcy na polu własnych słabości i problemów, w rzeczywistości pozwala na zbliżenie z czytelnikiem. Oto staje przed nim ktoś bliski, kto ma podobne problemy, kto jest nieidealny w instagramowym świecie pozorów. A któż jest dalszy od tzw. normy niż osoba niepełnosprawna? Czy to fizyczne czy psychiczne ograniczenie uniemożliwia życie na pewnym poziomie. Ba! Uniemożliwia nawet udawania życia jak z okładek kolorowych magazynów. Z niezgody na chowanie coraz bardziej powszechnych problemów, zdecydowałam się napisać projekt poetycki Przyjęłam leki.

 Od autorki