Literatura piękna

W publikacji znalazły się felietony Piotra Wojciechowskiego drukowane w „Kwartalniku Literackim Wyspa” w latach 2007-2017.

Cykl felietonów nazwałem „Od strony ogrodu”. Spośród czterech stron świata ta strona sercu mojemu najbliższa, bo od strony ogrodu znaczy nie od frontu, nie od ulicy. Ogród jest ziemskim znakiem raju. Na ulicy zgiełk, w ogrodzie słychać rozmowy drzew i ptaków. Literatura też ma wiele stron. Od ulicy promocje, profesorskie opinie, krytyczne sądy, system nagród, ustawianie hierarchii. W ogrodzie można napić się kwasu chlebowego i porozmawiać, spytać się, o co chodzi. Nie jestem felietonistą, jestem od pisania powieści i opowiadań. Ale bywa tak na wojnie, że do okopów posyła się kucharzy, magazynierów i rachmistrzów, bo potrzebny każdy bagnet. Nie wiem, co to za dziwna wojna w literaturze, ale już prawie ćwierć wieku to tu, to tam wzywają mnie, abym walczył felietonem. Jak odmówić?

- Piotr Wojciechowski

Fale.

Toczą się i wycofują.
Zmartwione.
A kto jak nie one?
Uczą przeżywać szczyty, niziny i spokój.
Przeżywać, przyjmować, kochać.
Przynajmniej czasami, przynajmniej raz.
I w końcu dostrzeż życie jak morze,
W którym jest wszystko: szarość i połysk.
Są gwałtowne burze.
I nurkowanie w głąb
I pauzy. Między jednym a drugim.
Pauzy. Takie przerażające w życiu.
Kiedy nie na górze i nie na dole.
Kiedy się wydaje, że stoisz w miejscu.
Nie idziesz, nie uciekasz.
Nie czołgasz się, nie latasz.
A stoisz.
Rozglądasz się.
A jest tylko morze.
Morze życia.
Takie jakie jest.
Czasem śpiewa, czasem brzęczy.
Czasami krzyk jest nie do zniesienia.
Cisza przez wiele godzin. (czasem milczę)
Milczy, co robi się przerażające.
Hej, życie?
Czy będzie w tobie coś jeszcze?
A może teraz po prostu spokój?
Ani na górze, ani na dole.
I nie szare, i nie błyszczące.
O czym myślisz?
Milczysz?
Pauza.
Zarówno twoja, jak i moja.
Dostań się na górę bez dotykania dna.
Czy to jest możliwe?
Ale fale,
Solidne fale na morzu życia.
Toczą się i wycofują.
Podnoszą się i opuszczają.
Odchodzą. Pływać!
Pływać. Pływaj sam.
Na szczyty lub niziny.
Nie spodziewaj się burzy, latarni morskiej ani łodzi.
Ty sam i latarnia morska i łódź,
Nawet mielizna może się zdarzyć
Wypłyniesz, wyjdziesz, wyskoczysz.
Albo zostań w wodzie.
Burzliwe morze życia
Podniesie i poniesie.
Ponieważ fale toczą się, a potem cofają.
Ale życie toczy się cały czas.
Czy na górze czy na dole,
Czy jest spokojne,
Czy głębia ,czy mielizna.
Nie obchodzi go to.
Znika niezauważalnie każdego dnia.
Pływaj. Nie przegap go.
Swoje morskie życie.

Mariia Kameńska – pisarka, malarka, fotografka z Ukrainy. Pisze o miłości i poszukiwaniu szczęścia. O szczerym spotkaniu z innymi i sobą. W lipcu w ukraińskim wydawnictwie wyszedł zbiór jej opowiadań „Bliscy nieznajomi”.

Zbigniew Jerzyna – ur. w Warszawie w 1938 r. Poeta, eseista, dramaturg, edytor. Autor słuchowisk radiowych i książek dla dzieci. Opracował i wstępem poprzedził zbiory utworów Jana Kochanowskiego, Jana Lechonia, Władysława Sebyły, Mirona Białoszewkiego, Osipa Mendelsztama, Anny Achmatowej, Reinera Marii Rilkego, Stanisława Przybyszewskiego, Barbary Sadowskiej. Założyciel Spółdzielni Wydawniczej „Anagram”. Dramat „Iskrą tylko” był w 1985 nagrodzony na Międzynarodowych Targach Lipskich.

Tybetańska księga umarłych to święty tekst buddyjski o etapach umierania (dostępna po polsku w przekładzie Ireneusza Kani). Księga pieszycka Adama Lizakowskiego jest rozmyślaniem nad losami ludzkimi na Dolnym Śląsku, gdzie krzyżują się rozmaite biografie, naznaczone historią. Poeta pochyla się z ogromnym pietyzmem także nad biegiem życia osób, wydawałoby się, całkiem zwyczajnych, przypomina o sprawach, które je zajmowały. Niekiedy w rozmyślaniach bierze górę pasja polemiczna, bo Pieszyce to dla Adama Lizakowskiego najważniejsze miejsce na ziemi.

- Anna Nasiłowska

Jest w Górach Sowich miasteczko Pieszyce, a w nim pałac. W wierszach poety z Pieszyc nie ma ani słowa o pałacu. Poeta prowadzi nas przez senne uliczki zaniedbanych domów ku grobom i ławeczkom cmentarza. Ten poeta to Adam Lizakowski, który wrócił do Pieszyc z szerokiego świata. Syn osadnika wojskowego, górnik z kopalni Knurów, obieżyświat, działacz polonijny w San Francisco i Chicago, tłumacz, wtajemnicza nas w swój obrzęd, nad mogiłami opowiada, kto tu leży. Mówi prostym, nieozdobnym językiem o znajomych, sąsiadach, zasłużonych nauczycielach i przypadkowych przechodniach potrąconych przez auto. Dużo o zmarłych, ale między słowami wiją się prężne i zielone pędy zwykłego życia, wiecznej odnowy.

- Piotr Wojciechowski

Adam Lizakowski, poeta, krytyk literacki, publicysta, tłumacz poezji amerykańskiej, m.in. Walta Whitmana, Williama C. Williamsa, Allena Ginsberga, Langstona Hughesa, Carl Sandburga, Louise Glück oraz Boba Dylana. Także z języka angielskiego przełożył ponad 50 wierszy chińskiego filozofa i poety Lao Tse oraz wiele wierszy perskiego poety z XII w., Rumiego. Adam Lizakowski wydał ponad tuzin tomików poetyckich, m.in. Trylogię Sowiogórską. Od wielu lat promotor kultury polskiej za granicą, organizator ponad 200 spotkań literacko-artystycznych od San Francisco po Chicago. Odznaczony medalem Gloria Artis. Studiował na Columbia College Chicago (BA) i Uniwersytecie Northwestern (MA).

Nie po raz pierwszy się okazuje, że trzeba niebywałego oka, ucha i talentu, żeby pisać o współczesności prosto, barwnie i zarazem odkrywczo. Z góry wiemy, jak wielu ludzi z wielkim wykształceniem mało dostrzega zła, bzdury i głupoty, i domyślamy się, ilu wiersze Bartłomieja Siwca przyjmie ze zdumieniem. Ale niech one ich podkręcą. Są dokuczliwe, choć w czytaniu bardzo przyjemne i zawierają sporo dobrego smaku, wcale nie z puszki.

- Piotr Müldner-Nieckowski

Po co poecie poczucie humoru? O, nie po to, żeby wywoływać śmiech, nie jest przecież wesołkiem, opowiadaczem dowcipnych historii. Żeby dostrzegać wielowymiarowość prawd – mówiąc w skrócie. U Bartłomieja Siwca humor służy ironii, co wpisuje się w bogatą tradycję polskiej poezji i dobrze robi wierszom.

- Anna Nasiłowska

Bartłomiej Siwiec – urodzony w 1975 roku w Bydgoszczy, prozaik, poeta, krytyk literacki. Autor czterech powieści: Zbrodnia, miłość, przeznaczenie, Autodestrukcja, Przypadek Pana Paradoksa, 16 schodów, zbioru opowiadań Wszyscy byli umoczeni i pięciu zbiorów wierszy: Instrukcja zabicia ptaka, Matka i róża, Przepompownia, Starsza pani poezja, Domysły na temat Ruxa. Jego wiersze, szkice i recenzje były drukowane na łamach „Toposu”, „Tekstualiów”, „Frazy”, „Elewatora”, „Epei”, „Okolicy Poetów”, „Akantu”, „Gazety Kulturalnej”. Bartłomiej Siwiec jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Urszula Sieńkowska-Cioch – autorka książki dla dzieci pod tytułem „Przygody Jeża Szymona” (2017) oraz tomu wierszy „na niby” (2022). Pracuje w Zespole Szkół Specjalnych w Augustowie jako nauczycielka. Urodziła się i mieszka w Augustowie.

Nowy tom wierszy Andrzeja Zielińskiego – artysty muzyka: solisty, kameralisty, aranżera, kompozytora, pedagoga.

Rok 2022 stwarza okazję do podsumowania i świętowania dorobku Artysty – jest bowiem zwornikiem trzech jego jubileuszy: 75 rocznicy urodzin, 60 roku działalności artystycznej oraz 50-lecia pracy pedagogicznej. W to świętowanie wpisuje się również edycja wierszy, które mają Państwo przed sobą.

Andrzej Zieliński – artysta muzyk: solista, kameralista, aranżer, kompozytor, pedagog.

Zdobywca czołowych nagród w krajowych i zagranicznych konkursach akordeonowych, w tym pierwszej nagrody w 1963 r. w Klingenthal (Niemcy). W 1972 roku ukończył z wyróżnieniem studia na wydziale instrumentalnym w warszawskiej PWSM. W latach 1967-1994 był instrumentalistą Warszawskiego Kwintetu Akordeonowego. Koncertował w Europie i w Azji. Nagrywał dla firm fonograficznych oraz rozgłośni radiowych i telewizyjnych.

Jako poeta zadebiutował w 1995 roku na łamach tygodnika „Przegląd katolicki”. Swoje utwory publikował w prasie i w wydawnictwach katolickich. Istnieje także muzyka inspirowana tekstem pasyjnego poematu „Droga” zarejestrowana na płycie CD (Stanisław Moryto – Carmina crucis, DUX 0385).

Artysta realizuje również pomysł łączenia obydwu dziedzin swojej twórczości. Powstają spektakle poetycko-muzyczne: „Droga. Misterium Męki Pańskiej” oraz „Z nich zaś największa jest miłość” w autorskiej interpretacji.

W 2003 r. Andrzej Zieliński otrzymał wyróżnienie w I Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. ks. Józefa Jamroza w Rabce-Zdroju.

"take flight Piotra Wiesława Rudzkiego to nade wszystko swoisty, rozpisany na etapy i stacje (11 ich) mały podróżny poemat. […] Rudzki swój poetycki reportaż nasyca lokalnym konkretem, sytuując go zarazem w uniwersalnej przestrzeni bosko-ludzkich oczekiwań i celów. To również swego rodzaju mały traktat antropologiczny, w którym wyjściową frazę stanowi apostrofa wypowiadająca zachwyt nad darem istnienia, darem podróży, darem wyrażania, a przenika je wszystkie wezwanie do tego, by „wysoko” był „człowiek”! Utwór gdańskiego poety jest zapisem owej tęsknoty-wyzwania i poetycką nań odpowiedzią".

                                                                                                                                                         - Kazimierz Nowosielski

O czym ta książka? To gawędy, opowieści, baśnie. O aniołach, diabłach i dziełach Boga, cudach i złocie. Na anioła, jak też diabła, zawsze można się natknąć, o dzieła Boga ocieramy się każdego dnia. Cuda się zdarzają, częściej niż sobie wyobrażamy, widziałem zakonnika w locie, któremu skrzydeł użyczył anioł, sam wiele cudownych wzruszeń zawdzięczam świętemu Antoniemu. Złoto jest także dziełem Boga, choć wiele tego kruszcu w diabelskim posiadaniu. Ale co tam złoto, nawet jeśli masz je w garści może zamienić się w bezpożyteczność. Lubię opowiadać o szczęściu, zwycięstwie dobra nad złem, pięknie i radości.

Zbiór 153 wierszy i 17 fraszek Józefa Czechowicza, czołowego polskiego przedstawiciela nurtu katastroficznego, centralnej postaci Drugiej Awangardy. Wyboru dokonał i opatrzył posłowiem Zbigniew Włodzimierz Fronczek.

Agnieszka Ginko-Humphries – poetka i pisarka, laureatka ogólnopolskich konkursów poetyckich. Publikuje pod nazwiskiem Ginko. Za poezję i prozę dla dzieci otrzymała w 2015 ogólnopolską Nagrodę Guliwer w Krainie Olbrzymów. Jej debiutancki tomik wierszy „Kruche” (2017) nominowany był do Lubuskiego Wawrzynu Literackiego oraz Nagrody A.Waśkiewicza Związku Literatów Polskich. W 2021 roku podczas XI gali Związku Literatów Polskich otrzymała główną Nagrodę Literacką im. A. K. Waśkiewicza za tomik wierszy "Modlitwa spod znaku Ryb", który nominowany został również do Lubuskiego Wawrzynu Literackiego. Autorka pięciu książek dla dzieci: wierszy „Ciotka Klotka i inne historie” (Pascal, 2010, wyróżnione w konkursie Książka Przyjazna Dziecku 2011), „Podróż Srebrnego” (Wilga, 2014, finalistka Konkursu Makuszyńskiego 2014), „Tutlandia” (Media Rodzina 2013, nominowana do nagrody Książka Roku 2013 IBBY), „Tutlandia – Niespodzianki” (Media Rodzina 2015, wyróżnienie FENIKS 2016 na Targach Książki w Warszawie) oraz „Bajki z dżungli i oceanu” (Media Rodzina, 2018, umieszczona na Liście BIS PS IBBY, polecana przez jurorki konkursu #książkaroku2018 PS IBBY). Autorka trzech książek dla nauczycieli i animatorów z zakresu edukacji kulturalnej (Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki). Tłumaczenia z zakresu kultury i sztuki publikowała min. w Gazecie Wyborczej, Dysonansach, Przekładańcu, wydawnictwach UJ i PWM, a także Zephyr Press, USA i Routledge, Wielka Brytania. W 2018 otrzymała Nagrodę Kulturalną Prezydenta Zielonej Góry, gdzie mieszka od 2015. Należy do Związku Literatów Polskich i Stowarzyszenia Jeszcze Żywych Poetów. Jest zastępcą redaktora naczelnego kwartalnika „Pasje literackie”. Pracuje w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze.

Marta Ewa Romaneczko – filozofka, psycholożka i lingwistka.

Studiowała i prowadziła badania między innymi na: Uniwersytecie Warszawskim, Uniwersytecie Loránda Eötvösa w Budapeszcie, Uniwersytecie w Porto, Uniwersytecie Oksfordzkim, Uniwersytecie Zagrzebskim oraz Norweskim Uniwersytecie Nauki i Technologii w Trondheim. Pracowała jako neuropsycholożka i neurorehabilitantka osób po ciężkich urazach mózgu. Przez pewien czas mieszkała na Bałkanach, gdzie zajmowała się zagadnieniami z zakresu psychologii konfliktów zbrojnych, stresu pourazowego oraz terroryzmu. Pisze poezję i publicystykę. Zarabia jako rekruterka. Ponadto pasjonuje ją rynek pracy i zarządzanie zasobami ludzkimi.

Michalina Janyszek – rocznik 85, urodzona w Olsztynie. Publikowała wiersze m.in. w „Borussii”, „Odrze”, „Toposie”, „Kresach” i „Portrecie”. Publikuje również w Internecie. Autorka bloga literackiego https://celebrujczaswolny.pl/.

W 2010 r. ukazał się jej debiutancki tomik „Wiersze dokonane”, wydany w serii „Biblioteka Autorów z Warmii i Mazur” przez Oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich w Olsztynie.

„Ptaszyna. Koniec czyli początek” Darii K. Kompf to tomik-skrypt z rozmyślań i doświadczeń skoncentrowanych wokół tematu przemiany. Zmiany niedoszłe, nieudane, rozpoczęte, lecz niezakończone, dostrzegalne w skali mikro i makro, niedostrzegane, decydujące zarówno o istnieniu, jak i sposobie bycia. Autorka podejmuje w niej ponadto kwestie takie jak czas, oddech, sens i ostateczność – towarzyszące wszystkim, ale przecież także każdemu z osobna. Uwagę zwracają też sposoby ich przekazywania – tomik oferuje formy dłuższe i krótsze, a nawet opowieść graficzną autorstwa poetki.

- Joanna Żabnicka

Samantha Kitsch

Pseudonim literacki, pod którym ukazało się osiem zbiorów poezji: Bahama (Obserwator), 25 wierszy (Mamiko), Helena (Instytut Mikołowski), Ulubiony sport (Instytut Mikołowski), wszystko jest kleptomania. autoremiks (Kwadratura), kolaże kolarzy (Dom Literatury w Łodzi, SPP Oddział w Łodzi), konfiskata konfetti (Dom Literatury w Łodzi, SPP Oddział w Łodzi) i siedmiu złodziei (SPP Oddział w Łodzi, Dom Literatury w Łodzi).

Nowy tom poezji Beaty Kurek zawiera 122 zwięzłe i nieprzegadane wiersze, będące trzeźwymi refleksjami nad miłością zagubioną cywilizacyjnym rozgardiaszu. Są to wiersze wybrane z dotychczasowych tomów Autorki, która w tym roku została przyjęta w poczet członków SPP.

Nie pochlebiaj Cieniowi! o! Ulissie – szlachetny
synu Laerta – wolałbym pomiędzy wami być pachołkiem
ostatniego wyrobnika, nieposiadającego
ziemi, mającego pług za całą własność i zaledwo
zdolnego wyżyć, aniżeli panować jak Monarcha
– nad narodem umarłych!

– Odyseon

Nim jednak będziemy mogli powiedzieć, że wielopokoleniowe prace nad „kanonicznym” wydaniem norwidianów zostały zakończone, warto pokusić się o udostępnienie jednej z najcenniejszych części tej wielkiej spuścizny dla szerszego grona miłośników szczęśliwie przywracanego kulturze narodowej poety. Wybór tego horyzontu czytelniczego wymusza pewne ograniczenia w aparacie komentatorskim, głównie w zakresie szczegółowej dokumentacji dziejów tekstu, choć samo dzieło przez mnożenie dokumentacji nie staje się „łatwiejsze” (popularniejsze), a spojrzeniu tekstologa nie musi przecież ściśle odpowiadać doznanie czytelnika.

Niniejsze wydanie wszystkich części Dziadów Adama Mickiewicza poprzedza obszerny wstęp dotyczący między innymi kompozycji dramatu, najważniejszych idei romantycznych oraz świata wartości Poety: tekstowi towarzyszą liczne przypisy i komentarze. Jako uzupełnienie w Aneksie przytoczone zostały stanowiące kontekst dokumenty, miedzy innymi: plany powstania dalszych części Dziadów rozważania w wykładach paryskich n temat “dramatu słowiańskiego”, wstęp do wydania francuskiego, fragmenty eseju George Sand mającego za temat Dziady, bajka Goreckiego, wyimki z korespondencji filomatów na temat sceny więziennej Dziadów, fragmenty Państwa i Uczty Platona.

Wydanie jest bogato ilustrowane: na szczególną uwagę zasługują zachowane portrety rzeczywistych bohaterów sceny więziennej Dziadów części III, przybliżając ich nam i podkreślając realizm dramatu Mickiewicza.

O Dobru, Prawdzie, Pięknie

Szept Gai Alicji Patey-Grabowskiej – Wielkiej Damy Poezji (tytuł przyznany w 1997 r. przez Międzynarodową Akademię Literatury i Sztuki La Crisalide w Katanii) – osnuty jest wokół symboliki kobiecości utrwalonej w obrazach profetyczno-kosmologicznych.

Za wierszami podążajmy w skupieniu, jak za zwiewnym przewodnikiem. Alicja Patey-Grabowska sprawia, że stęskniony za wysublimowanym pięknem odbiorca wsłucha się w Szept Gai, dotrze do Osobliwego punktu. Będzie podróżował Perpetuum mobile, znajdzie się niespodziewanie w Oku cyklonu, stanie się świadkiem Kosmicznego karambolu. Przekona się, że skoro Wszystko jest poezją, to nieśpieszno mu do realności. Wraz z poetessą zwróci się do Cypriana K. Norwida. Zafrapuje go Cielesność, nie uwięzi go w Mariańskim Rowie codzienności Ballada o przypalonym garnku, wszak w tej międzyplanetarnej peregrynacji wita go (i odtrąca zarazem) V Symfonia Beethovena, ale i – Dyktatorek.

Poetessa ma szczególne przesłanie do nas poetów (Poetom ku przestrodze) i prośbę do odbiorców (Opowiedz ciszę), aż wreszcie ogłasza poetycki alert (Oczekiwanie prawdy).

Po lekturze Szeptu Gai staniemy zatem w cieniu Dębów pamięci ubogaceni Dobrem i Powagą, bardziej niż kiedykolwiek.

dr Marta Cywińska

Dla tych, którzy interesują się poezją, nazwisko Alicji Patey-Grabowskiej nie może być nieznane. Autorka wielu tomów oryginalnej poezji, tłumaczona na kilkanaście języków, między innymi przez Karla Dedeciusa i Czesława Miłosza, której Accademia  Araldica Universale la Crisalide w Katanii przyznała w roku 1996 honorowy tytuł profesora i Damy Poezji (jedyny taki tytuł otrzymany przez Polkę) obdarowuje nas kolejnym zbiorem oryginalnych wierszy. Jej niepohamowana wyobraźnia eksploruje obszary historii kultury od zarania dziejów, wnika w przestrzeń kosmologii, dotyka paradoksów polityki. Jest liryczna i – ostra, satyryczna i – czuła.

Krzysztof Saturnin Schreyer

Zbiór mikropróz na granicy poezji i dziennika.

Monika Brągiel - autorka tomów Kim się nie jest (2012) i Wały szkwałowe (2019). Epizodycznie publikuje wiersze, szkice krytyczne i recenzje na łamach czasopism papierowych oraz w sieci. Mieszka w Krakowie.

Zdrowy, świeży i ożywczy minimalizm tych wierszy działa wręcz porażająco - Autorka oszczędnie serwuje plany ucieczki, niejako przy okazji - ale jakże istotnie! - wypowiadając się na tematy społeczne i polityczne; ponadczasowo, stroniąc od pokus łatwej bieżączki.

(od wydawcy)