Literatura piękna

To nie są wyłącznie „małe kroki za balkon”, choć tej poetyce patronuje inteligentna skromność. To konsekwentne zgłębianie nie tylko zewnętrznych i wewnętrznych widoków na, niekoniecznie wyłącznie miejską, teraźniejszość, ale też tych przez – zniekształcającą i budującą dystans – szybę oraz tych zagwarantowanych przez „wysokie okna” i okna życia. Wbrew tytułowi nie ma tu sztucznych i buńczucznych ucieczek w przyszłość. Świat wyobrażony kreuje się na naszych oczach, a jego wizje nie są oderwane od rzeczywistości. Wrażliwość na problematykę miejską stanowi jedynie punkt wyjścia do spacerów w wielu porządkach literackich, niemalże kosmicznych.

Rafał Gawin

Konsekwentne i zadziorne – takie są wiersze Wojciecha Kopcia. Poeta daje czytelnikowi dostęp do przemyślanej całości, w której doświadczenie konstrukcji językowej płynnie przechodzi w tekstowe sytuacje, składające się na pełną zmiennych narrację o przygodach ciała, rzeczy i czasu. […] Przeobrażający się podmiot, który czasami trudno uchwycić, zarysowuje przed nami cel swojej pracy: spektakl mieszania znaczeń i porządków, miejscami karnawał nachodzących na siebie systemów.

Monika Brągiel

Z Romanem Bobrykiem i Moniką Brągiel wyróżniliśmy 29 poetek i poetów spośród 309 osób, które nadesłały na konkurs projekty książek poetyckich. Z każdej wyróżnionej propozycji wydawniczej wybraliśmy zestawy 2–3 wierszy, które znalazły się w antologii Pragnienie. […] W tej książce, co ciekawe i szczególnie dla mnie istotne, nie znalazł się chyba żaden zestaw osoby odcinającej kupony od modnych strategii uczestnictwa w poezji. Kalkulującej i kalkulowanej. Przyjmującej strategię ponad własną wrażliwość i empatię.

Rafał Gawin

Krystyna Czarnecka ma niewątpliwie talent literacki, a także umiejętność słyszenia głosów tam, gdzie inni słyszą milczenie.

Agata Tuszyńska

Jestem zaskoczony poetyckim rozwojem Krystyny Czarneckiej. Widywałem jej wiersze przed laty, coś usiłowały mówić w rozsypce. A tu już mamy intrygującą osobowość konsekwentnie panującą nad tajemniczą opowieścią o relacjach człowieka z naturą, z żywiołem, jakim jest ocean. Jeżeli ten tom mieści się w modnym ostatnio nurcie ekopoetyckim, to akces ten odbywa się na zupełnie własnych, zastanawiająco oryginalnych, warunkach.

Karol Maliszewski

Echo serca to badanie nieinwazyjne. Nie należy się go bać, przeciwnie (choć trudno uniknąć wzruszeń). Pozwala ono stworzyć obraz naszego wnętrza na monitorze urządzenia. Niewyraźny dla laika, a wszystko mówiący wtajemniczonym. W tym tomiku znajdziemy czterdzieści cztery takie obrazy. Echo serca to lektura, którą można, a nawet i trzeba powtarzać wielokrotnie. Najlepiej na lewym boku, tym od serca.

– Eliza Kącka

Poezja zaczyna się od wyrwy, niedostatku, do głowy wchodzi wybrakowany obraz i uwiera, jakaś myśl niedomaga i boli, widok zajmuje, choć wydaje się niepełny.
Albowiem to tom wierszy pełnych ludzkich obaw i poczucia deficytu sensu. Andrzej Ballo pisze o potrzebie bliskości, o próbach dystansowania się od nieustępliwego lęku. Człowiek to jedyna istota, która ma problem z koniecznościami, nie wie o sobie nic pewnego, często chce być kimś innym, niż jest. Stale wyczekuje czegoś, co ma odmienić los, łudzi się, że gdzieś indziej będzie lepiej, zaś czas bezpowrotnie zbliża do nieobecności. Balansuje stale między zachwytem i przerażeniem, i nie każdemu musi się to podobać.

– Bartosz Suwiński

Jest w „Punku Ogito" Kazimierza Kyrcza jakaś głęboko wkorzeniona w całość tego projektu potrzeba uczciwego „zbójectwa” – nie tyle nawet burzenia, co podmywania systemów. Punktem wyjścia staje się tutaj najsłynniejsza persona liryczna wierszy Zbigniewa Herberta, zdecydowanie najbardziej sugestywna i najsilniej określona w przestrzeni całego poetyckiego polskiego wieku XX. Kyrcz jednak nie dąży do jej strawestowania, raczej – do osłabiającej kontynuacji, być może nawet indyferentyzacji jej silnego, zintelektualizowanego charakteru. Mówiąc o niej, mówi o sobie, wskazując peryferyjną – nie mniej istotną niż ta cogitańska – odnogę przemian, która stała się jego udziałem. „Punk Ogito" oraz Pan Cogito to współczesny układ zapożyczeń: związek luźniejszy, swobodniejszy, dający pole wyobraźni. Jest takim z określonych powodów: persona liryczna Kyrcza musi bezwzględnie żyć swoim „małym życiem”, nigdy nie przestając nazbyt długo w cieniu ciała potężnego „gospodarza”.

Karol Samsel

„W lekturze tych strof Czytelnik doznaje podwójnego wtajemniczenia. Poeta pokazuje mu swój świat poprzez dotykalne doznanie rzeczywistości, a zarazem zaprasza do pewnej gry językowej. Ta gra to poszukiwanie piękna przez pełne inwencji destylowanie słowników opisu i precyzyjne cyzelowanie formy. Michał Muszalik to poeta małej ojczyzny, rodzinnego zakorzenienia w historii Śląska i Polski, a także we współczesnym śląskim pejzażu. W pejzażu ożywionym przez spotkania poety z ludźmi z sąsiedztwa. Michał Muszalik w tomie Hotel Globo to jednocześnie homo viator, człowiek podróży, wędrownego losu” 

Krzysztof Muszyński skanuje, prześwietla rzeczywistość – obserwuje, wsłuchuje się, wącha, bada. Jak reżyser, który dba o to, żeby nie znudzić widza, zmienia perspektywę i zasady montażu. Radary Muszyńskiego nastawione są na śląskie klimaty. Skazany na śląskość, wozi ze sobą nienachalne piękno „królestwa śmietnika” i tutejsze ludzkie sprawy. Dlatego Neapol czy Turyn nie różnią się szczególnie od Bytomia, a na Cabo da Roca można odkryć, że „nie ma centrum w Rudzie Śląskiej”. Ma na noc nie jest ani apologią, ani krytyką (post)świata – jest jednym i drugim. Gdybym miała pozostać przy filmowym porównaniu, powiedziałabym, nieco na wyrost, że to skrzyżowanie kina Kazimierza Kutza i Joon-ho Bonga. Z tego pierwszego Muszyński wziął „realistyczną mitologię” Śląska, z drugiego – rebeliancką wizję kapitalistycznego piekła. Odsyłający do Parasite’a Bonga tytułowy wiersz tomu zawiera magiczną formułę: „ktoś musi na to patrzeć”. Patrzymy co prawda nie tylko na turbokapitalistyczne „landskejpy”, ale i na uśmiechającego się łosia w koronie. Ten surrealny widok łosia w centrum aglomeracji może być jednak dowodem w sprawie paranoi antropocenu. Kiedy myślisz, że „świat się pali”, okazuje się, że to śmietnik pod blokiem, a jednak świat się pali…

Alina Świeściak-Fast

„Wiersze lanckorońskie" Małgorzaty Misiewicz są jednocześnie sentencjonalne i ulotne. Chwila zastyga w wierszu, jak w bursztynie, który mieni się różnymi odcieniami barw. Ulotność nie kojarzy się powierzchowna impresją, przeciwnie – poprzez jasny ogląd rzeczy poetka wydobywa na świat osadzoną w konkrecie refleksję o przemijaniu oraz – właśnie ulotności życia zawieszonego pomiędzy krawędziami życia i śmierci.

Liryki Małgorzaty Misiewicz są na wskroś religijne. Doświadczenia wyższego porządku wpisują się w pejzaż Lanckorony. Poetka poszukuje literackiego wyrazu, by ukazać drogę od upadku do wzniosłości. Przechodzi przez nią pozornie lekko, chciałoby się powiedzieć, w sposób lotny – na podobieństwo motyla unoszącego się nad lanckorońskimi kwiatami. Właściwie nie dzieje się nic niezwykłego, szczególnych obserwacji nie znajdziemy: turyści piją piwo, jedzą sernik i w tej scenerii odbywa się lot ku niebu. Jednakże sprawy ziemskie nie  tracą swego znaczenia, może tylko wobec nich zwiększa się dystans. Zatem świat poetki został zawieszony między niebem a ziemią, ale bliżej jej chyba do nieba. Albo inaczej: jeśli tłumaczyć doświadczenie ziemskie, to tylko poprzez niebo, które mówiąca hołubi, przyzywa, nosi w sobie (…)

(ze wstępu Michała Piętniewicza)

We  wstępie do  antologii poranek/mane, otwierającej cykl, wyraziłem następujące oczekiwanie: „chciałbym, żeby wszystkie one [antologie] utworzyły literacki model DNIA i jego łagodnego obrotu od wschodu do zachodu słońca”. Niniejszy tom wydłuża dzień aż do później nocy. Zapytajmy zatem: co się czyta po zachodzie słońca? Odpowiedź jest oczywista: pamiętniki, dzienniki (i nie-co-dzienniki), diariusze, wspomnienia, zapiski, notatki, słowem te gatunki literatury stosowanej, które pokazują, jak też nasi współbracia żyją i  myślą, czym  się fascynują i  co  ich pochłania, jak postrzegają świat i bliźnich, jakie są ich osobiste zanurzenia i wynurzenia. Im jest później, bo przecież noc już zapadła, tym bardziej pragniemy  się upewnić, że  nie  jesteśmy jedynymi, którzy usiłują życie dobrze przeżyć. To  nie  jest łatwe. Wieszcz Adam w  Zdaniach i  uwagach, dowodził, że: „Trudniej dzień dobrze przeżyć niż napisać księgę”. Cóż, umocnieni refleksjami i  świadectwami zapisanymi w  dziennikach i  pamiętnikach, nie  jesteśmy bez szans. Przykłady uczą, zwłaszcza wtedy, kiedy pociągają. Publikujący na łamach „Toposu” diaryści, memuaryści, pamiętnikarze i wspominkarze są mistrzami w swoim fachu, toteż antologia przynosi teksty zróżnicowane stylistycznie i treściowo, jednak przede wszystkim są to utwory ważne, istotne, prawdziwe […].

– Od redaktora (fragment)

Krystyna Czarnecka ma niewątpliwie talent literacki, a także umiejętność słyszenia głosów tam, gdzie inni słyszą milczenie.

– Agata Tuszyńska

Jestem zaskoczony poetyckim rozwojem Krystyny Czarneckiej. Widywałem jej wiersze przed laty, coś usiłowały mówić w rozsypce. A tu już mamy intrygującą osobowość konsekwentnie panującą nad tajemniczą opowieścią o relacjach człowieka z naturą, z żywiołem, jakim jest ocean. Jeżeli ten tom mieści się w modnym ostatnio nurcie ekopoetyckim, to akces ten odbywa się na zupełnie własnych, zastanawiająco oryginalnych, warunkach.

– Karol Maliszewski

Wiersze Michała Dąbrowskiego czytałam, myśląc, dlaczego on nie pisze opowiadań, przecież wystarczy wypełnić gotowe sytuacje szczegółami i to są opowiadania, znakomite opowiadania współczesne. Dopiero potem zrozumiałam, dlaczego „Wszystko wydaje się niepełne” i takie musi pozostać, by zdziwienie, „że to tak”, nie utopiło się w powodzi słów.

– Anna Nasiłowska

Już pierwszy wiersz pokazuje, jaki świat interesuje Krzysztofa Szatrawskiego. Ukryty, ale swą tajemnicą rozkwitający. Pojmujemy też wstępnie, jaką metodą autor się posługuje, aby pokazywać i analizować to, czego nie widzi nikt prócz niego. Bo zanim przeczytamy jego kolejny wiersz, jesteśmy przekonani, że tego nie ma. I oto olśnienie! Jest! Poeta dysponuje rzadką umiejętnością wydobywania „siebie z ciebie”, stosowania własnych sposobów przedstawiania emocji i nieznanego, nieoczekiwanego. Raz jest to chwila obecna, kiedy indziej zdarzenie wyrwane z historii, przyniesione z drugiej półkuli choćby przez anioła, a sprawa zawsze okazuje się ważna, nasza, własna...

– Piotr Müldner-Nieckowski

Opowiadania wracają do łask. Po latach, kiedy w Polsce uważano je za rodzaj literackich wprawek, wreszcie wydawcy zaczęli rozumieć, że to ważny gatunek prozy. Dający wiele możliwości autorowi, a jeszcze więcej przyjemności czytelnikowi. Cywińska jest mistrzynią dialogu, budowania napięcia, ale też bawienia czytelnika nonsensem, groteską i żartem. Nawet jeśli dotyka spraw ważnych i poważnych jak śmierć, czy przemoc domowa. Jeśli coś w życiu nie jest możliwe, ona opisuje to tak, że wierzymy, iż istnieje – jak podniebny lot kanapą czy znikające ściany. Mamy tu duże miasta, miasteczka, wsie i ich mieszkańców: czasem buraczanych i zaściankowych, ale zawsze z krwi i kości. Nam bliskich, bo przecież każdy z nas zna kogoś takiego.

– Małgorzata Karolina Piekarska

Zbiór wierszy Waldemara Żyszkiewicza jest poetyckim komentarzem do historii ostatniego półwiecza: refleksyjnym, poważnym a czasem humorystycznym – pokazuje intelektualną ewolucję pisarza, od prób artystycznego przezwyciężania tradycji awangardowej i nowofalowej, aż po namysł nad konfliktami polskiej współczesności i kryzys zachodniej cywilizacji. Ta poezja powstawała w czasach, kiedy panował „wolny rynek eschatologii”, ale podmiot twórczy doszedł do wniosku, że „życie rozkwita od poruszeń duszy” oraz próbuje zapisywać „błyski epifanii w szczelinach między człowiekiem a Transcendencją”. Rzadki przypadek w najnowszej liryce (nie tylko polskiej) tomiku wierszy, który wzbogaca naszą wiedzę o otaczającej nas naturze i historii, o człowieku – jego dążeniach, rozterkach, dramatach i radościach.

– Krzysztof Dybciak

Autorka z wielką swobodą przechodzi ze światów tak doskonałych jak demokracja pszczelich rojów do krain zorganizowanych w cyberprzestrzeń własnego ciała, paradoksalnie tym bardziej niepoznanych i tajemniczych, a jednak uczących definiowania pojęć, w które się uwikłały. Wiedzie śladami liryki garwolińskich pastwisk, leszczyńskich przędzalni jedwabiu albo nagłych zdarzeń gdzieś na Sycylii, które wytrącają z kolein codzienności. Wszystko po to, żeby w pozornym nadmiarze wiedzy o życiu znajdować wzory geometrii uczuć i postaw, a na tej podstawie także zarysy prawdy. Piękna poezja, każdy może w niej znajdować własne tropy i oceny.

– Piotr Müldner-Nieckowski

W tych niezwykłych, poetyckich reportażach z bardzo różnych miejsc na świecie szwajcarski podróżnik, fotograf, prozaik i poeta w języku francuskim zaklął swój głód życia w całej wielości zarejestrowanych twórczo niuansów, nienasycenie, które najdoskonalszy swój wyraz znajduje w poezji. „Życie towarzyszyło ci jak rój pszczół / a ty płaciłeś nie targując się / przeogromną cenę piękna” (cytat z jednego z wierszy). Wprowadzony do tomu podział na „stronę zewnętrzną” i „to, co w środku” jest w zasadzie umowny, symbolizuje przede wszystkim zachłanność poznawczą i mistrzostwo językowe Bouviera. Tłumaczka tomu, Anna Dutka-Mańkowska (skądinąd romanistka), jest sama niezwykle interesującą poetką, toteż jej przekład, niełatwy, czyta się znakomicie: chapeau bas!

– Krystyna Rodowska

Wiersze Zofii Zarębianki, składające się na tom „Majaki”, biorą swój początek z różnych obserwacji, przeżyć, wspomnień i skojarzeń językowych. Łączy je postawa wobec świata, poetka potrafi pogodzić ze sobą lęk z czułością a poczucie egzystencjalnego i cywilizacyjnego zagrożenia z tkliwym podziwem dla ludzi, zwierząt i roślin. Nie znam też nikogo, kto potrafiłby współcześnie z taką szczerością i świeżością podjąć formę wiersza na Boże Narodzenie jak Zofia Zarębianka.

– Anna Nasiłowska

„Stąd do tamtąd” – oto poeta w drodze. Tęsknota za minionym, lęk przed przyszłym – między jednym a drugim Szczęsny Wroński nawet nie próbuje kluczyć. Coś było. Coś jest. Poeta odnotowuje fakty i nastroje. Wyznaje grzechy. Upatruje nadziei w słowie. A te powoli umykają: „oddalają się ode mnie wiersze / których jeszcze nie zapisałem”. Jednak poeta – idąc za tytułem tomu „Czas się weselić” – nie gubi ani siebie, ani nas. W końcu – jak pisze – „świat toczy się i ja się toczę”; koło, choć zaklęte, przynosi światło.

– Krzysztof Bielecki

Znaczeniowym i wyobrażeniowym ośrodkiem nowych wierszy Ewy Eysymontt pozostaje serce. Z jednej strony jest to serce należące do bohatera tekstów, z drugiej odsyła ono do rzeczywistości Bożej, wskazując – niejednoznacznie, lecz jedynie przez sugestię – na osobę Chrystusa, odwołując się przy tym do ikonografii przebitego serca Zbawiciela. Rytm serca bijącego w wierszach Ewy Eysymontt jest niespokojny, dyktowany lękiem i niepokojem, znajdującym jakąś ostoję w Sercu Jezusowym. Nie mamy tu wszakże do czynienia z liryką religijną rozumianą jako proste przytaknięcie katechizmowej prawdzie. Rzeczywistość tych wierszy ewokuje atmosferę dramatyzmu, znaczonego tak doświadczeniem wewnętrznym bohatera, jak i przywoływanym w tekstach doświadczeniem historycznym. Składają się one na tragizm ludzkiej kondycji wychylonej ku nadziei, upatrywanej w Sercu Najwyższego. I ono jednak jest tu zawsze sercem krwawiącym, rozdartym raną i bolejącym – niejako wraz z człowiekiem – nad udręką stworzenia.

– Zofia Zarębianka

Hanna Dikta (ur. w 1977 r.) - poetka i prozaiczka, autorka czterech powieści i trzech tomików poetyckich: Stop-klatki, Awantury nie będzie i Cieni (Fundacja Duży Format, 2019). Niedawno nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka ukazała się jej powieść Trogirskie wakacje, wkrótce pojawi się jej kontynuacja. Prywatnie kobieta (jeszcze), mama i żona, miłośniczka książek, długich spacerów oraz przejażdżek rowerowych, od niedawna także pasjonatka publikacji z zakresu samorozwoju.

Bożena Boba-Dyga - pisze, ale zdarza się jej też robić coś innego. Można ją spotkać w Krakowie, i gdzieś indziej. Kiedyś skończyła ASP i dalej lubi być zawodową artystką. #mimośród to jej 10. tomik.

Iza Smolarek - poetka, pisarka, fotografka, dziennikarka, prezenterka radiowa, autorka tekstów piosenek. Studiowała nauki polityczne oraz socjologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Finalistka Dżonki - nagrody im. Stachy Zawiszanki na najbardziej interesujący poetycki debiut książkowy - "się lenienie" (Wydawnictwo Portret, 2006), który również był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia. Autorka tomu "Stany zmysłowe" (Librtum Arbitrum, 2007) oraz powieści kryminalnej "Wilk" (Wydawnictwo SuperNowa, Warszawa 2006), za którą otrzymała główną nagrodę w konkursie na najlepszą współczesną powieść detektywistyczną, organizowanym przez Wydawnictwo Rzeczpospolita. Współautorka antologii poetyckich i prozatorskich. Wiersze publikowała m.in. w: "Odrze", "Akcencie", "Toposie", "Migotaniach", "Frazie", "Portrecie", "Akancie" oraz w czasopismach literackich w Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych. Laureatka wielu konkursów literackich. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie literatury (2006). Jej wiersze były tłumaczone na język angielski, włoski i ukraiński. Obecnie współpracuje z Radiem Wnet, dla którego współprowadzi (razem z Alexem Sławińskim) Studio Londyn oraz autorską audycję PopArt. Od 2007 roku mieszka w Anglii. Członikini Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

Wydawca: Fundacja Duży Format
Redakcja: Jarosław Jabrzemski
Projekt okładki: Daria K. Kompf
ISBN 978-83-66584-28-0

Synteza pustki/toksyny wspomnień/synchroniczny brak" – z pewnością. Ale także uporczywa, odważna, bezkompromisowa praca z brakiem. W niej zaś – rekonfiguracja w świadomość. Czego? Trzymanej w ryzach krawędzi. Wiersze na progu najwyższego ryzyka.

Kacper Bartczak

Paweł Biliński zachwycił mnie swoimi współczesnymi trenami. Pojęcie bezsynności ciągle funkcjonuje w mojej refleksji dotyczącej rodzicielstwa, a obraz pralki, która staje się ostatnią wspólną przestrzenią łączącą rodzica ze zmarłym dzieckiem, dosłownie miażdży serce.

Katarzyna Aksamit