Poezja

Kacper Płusa (ur. 1992) – laureat Konkursu im. Wojaczka w Mikołowie, Konkursu im. R.M. Rilkego w Sopocie, Festiwali Rozh’lady w Bratysławie i FAMY w Świnoujściu. Publikował w „Twórczości”, „Gazecie Wyborczej”, „Toposie”, „Arkadii”. Wydał tomy poetyckie: Ze skraju i ze światła (Łódź 2012), za który otrzymał Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny, wyróżnienie na festiwalu „Złoty Środek Poezji” w Kutnie i był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia, Wiersze na żółtym papierze (Świdnica 2015), które przyniosły mu nominację do „Złotej Róży” im. J. Zielińskiego, Brzydki charakter. Pisma (Łódź 2019) oraz Kobiety polskie (Kraków 2021), wyróżniony w konkursie Nowy Dokument Tekstowy 2022. Jego wiersze przetłumaczono na rosyjski, angielski, niemiecki i bułgarski. Stypendysta Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2013 i 2016. Student Studium Literacko-Artystycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Najbardziej fascynujące jest to, jak bohater pędzący na swojej srebrnej strzale czyta rzeczywistość, najciekawsze jest odkrywanie wraz z nim reguł pogłębionej lektury. Czytanie ujrzanego w przelocie świata okazuje się praktyką duchową, owocującą swoistymi medytacjami i monologami.

(Karol Maliszewski, fragment recenzji)

Znajduję w tomiku Magdy Gałkowskiej trzy wątki. Oprócz opisanego wcześniej pojawiają się też opisy relacji z bliskimi ludźmi (różnie te relacje przebiegają) i eksponowanie fałszu, koteryjności, wytykanie cwaniactwa obecnego w miejscach, gdzie nie powinno go być (do tego nawiązuje tytuł, więc jest to wątek znaczący).

(Sławomir Płatek, fragment recenzji)

Tom „Dospowiadane" składa się z dwóch części, noszących tytuły: „Po co nam ziemia’ oraz „Klatki dla światów". Pierwsza część jest „poważniejsza", zawiera próby odpowiedzenia na pewne pytania globalne, jak to tytułowe, druga bardziej epigramatyczna, satyryczna, kalamburowa.

(Adam Podgórski, fragment artykułu)

Poezja Grzegorza Ryczywolskiego zaczyna się blisko konkretu, w drobnych, dotykalnych przedmiotach, roślinach, cielesności, opisywanych z kronikarską wprost dokładnością. Odbiwszy się od tej trampoliny, szybuje ku sprawom bardziej ogólnym, odległym, nieopisywalnym, ku onirycznej niepewności, ku przeczuciu wyższych, niedotykalnych spraw. Żeni, mówiąc najogólniej, ciało z duszą – czyli robi to, czym poezja trudni się od swoich początków.

(Jacek Dehnel, fragment recenzji)

Większość utworów to wiersze jednego konceptu, podobnie jak cała książka. Jest też kilka, które znalazły się w tym „koncept - tomiku” jakby bez uzasadnienia. Jednak dopiero z wzajemnego uzupełniania się większości z nich wynika ogólna wymowa, pomimo, że autor pozornie nie wychodzi poza sprawdzenie, ile można wycisnąć z wody (jako symbolu).

(Sławomir Płatek, fragment recenzji)

Utwory składają się przede wszystkim z obrazów, czy może raczej wizji przechodzących jedna w drugą. Nie są to klisze, szkice, ale zagmatwane, splątane łańcuchy asocjacji, oparte jednak na opisach. Płusa uzyskuje intrygujące „drgania sensów” wokół kolejnych punktów wiersza, wykorzystując zestawienia synestetyczne (o zmroku czerwień brzmi nieprawdopodobnie), przekształcając związki frazeologiczne i powiedzenia (żelazo, póki nieletnie), nadbudowując piętra nad utartymi skojarzeniami (opadają emocje, kursy walut, kurtyny, mosty wodzone / na pokuszenie przez mgłę). Pojawiają się też myśli, które przerywają tok myślenia, fragmenty zastanawiające, refleksyjne (nasze dzieci są naznaczone imionami zmarłych).

(Maria Dąbrowska-Czoch, fragment recenzji)

Podsumowując – „Owoce noża” to książka przede wszystkim o dobrze przemyślanym koncepcie i silnie zarysowanej problematyce. Michał Murowaniecki pokazał, że jest uzdolnionym poetą, świadomym tego, co chce powiedzieć, i w jaki sposób należy to zrobić. Nie dzieli się z odbiorcą spektakularnymi odkryciami, daje jednak czytelnikowi okazję do obcowania z tekstami dobrze napisanymi, o przekazie dostatecznie wyrazistym, by przyciągnęły, zainteresowały i się skutecznie obroniły, dając jednocześnie przyjemność z lektury.

(Marcin Kleinszmidt, fragment recenzji)

Zgodnie z tytułem książka zawiera 40 wierszy poświęconych stracie, żałobie po bliskiej osobie. Symboliczna liczba 40 podkreśla spotykany w wielu kulturach czas wspominania zmarłego, a jednocześnie pozwala rozpisać proces odchodzenia i pożegnania na cykl starannie skomponowanych utworów. Skala emocji jest tu bardzo szeroka - od zadumy po krzyk rozpaczy rozbijający logikę wypowiedzi. Autorka oddaje te emocje samą formą wiersza, wykorzystując różne poetyki i różnicując konstrukcje podmiotu mówiącego.

Trzecia książka poetycka Krzysztofa Kleszcza. Napisał o niej Tomasz Fijałkowski: "Te wiersze buzują, jakby zostawiono je na wolnym ogniu niezgody na rzeczywistość. Autor widzi i opisuje, żyje. Przygląda się Polsce z czułością, ale jest bezlitosny dla chorób, które ją toczą - komercjalizacji, banału, hipokryzji i fałszu".

(...) Smutna to puenta, ale ona znakomicie podsumowuje wiersze z tego tomiku. Nieszablonowego, introwertycznego, wsobnego, oddalonego od jakiegokolwiek behavioru. Wszelki reizm nie miał tu miejsca dla siebie. I słusznie: reizm mamy na co dzień. A w tych wierszach jest świat osobnej, niepowtarzalnej planety. Mało radosnej, ale wielce wymownej.

(Leszek Żuliński, fragment recenzji)

Czułość. Uważność. Łagodność. Trzy słowa pomagające zbliżyć się do miejsca, z którego Bogumiła Jęcek spogląda na świat. Jest w tej książce wszystko, co zbliża literaturę do życia, co konfrontuje słowo z prawdą indywidualnej egzystencji i nadaje poezji rangę świadectwa. Liryczność wytrwale walczy tu o prymat z epickością, a kolejne wiersze jawią się jako okruchy, ułamki, fragmenty wielkiego, nieukończonego — bo nie sposób go ukończyć — poematu opisowego, którego przedmiotem jest ludzkie życie. Sceneria? Na przemian: przestrzeń przyrody, jej rytm wegetacyjny, obumieranie i odradzanie się form oraz przestrzeń historii, z wpisanymi w nią dramatycznymi losami jednostek. Europa Środkowa i zarazem kraina Wszędzie, w której to, co indywidualne i niepowtarzalne, staje się znakiem tego, co wspólne, gdzie niepojęte przemienia się w zrozumiałe, a boleść owocuje akceptacją i zgodą.

(Przemysław Dakowicz, fragment recenzji)

Kretowiska, wulkany, punkty zapalne – w każdym razie coś, o co się można potknąć, przy czym się trzeba zatrzymać itd. Tak odbieram nowe wiersze Jarosława Mosera. Każdy zostaje w pamięci, osiada w świadomości na długo, odtwarzając czyjąś, obcą świadomość – nagle ważną i bliską. Dzisiaj nie jest wcale czymś oczywistym mniemanie, że wiersz musi mieć coś do powiedzenia, to znaczy wykraczać poza banalność zwykłego, codziennego komunikatu. Wiersze Mosera właśnie wykraczają – bardzo mocno, zdecydowanie, wyraziście. Stąd wrażenie, że zostają w pamięci, są poruszające, wpływają na ogląd i ocenę świata (tak jakby organizując na nowo świadomość czytającego).

Gdyby słowo „zaangażowanie” nie wyczerpało swojego znaczenia, nie zblazowało się w dość dziwnych okolicznościach, rzekłbym, że te utwory są cudownie zaangażowane. To znaczy najpierw czarują elegancją i sugestywnością narracji, cudownością formy, żeby niepostrzeżenie zaangażować czytającego w coś cholernie ważnego, w jakiś okruch istotnej debaty o współczesności, kulturze, historii, człowieczeństwie, społeczeństwie itd. To są te prawdziwe „kretowiska i wulkany”, dziury, w które można wpaść po uszy. Ale jak się z nich wychodzi, to czuje się i wie o wiele więcej. Tak Moser rozumie sens pisania wierszy i wystawiania ich na widok publiczny, tak wizualizuje, przepraszam za słowo, misję poezji. 

Piękna książka, którą czyta się od początku do końca z niesłabnącym zainteresowaniem. Warto i innym sprawić radość lektury.

(Karol Maliszewski, fragment recenzji)

Książka składa się z trzech części, zatytułowanych kolejno: Retrospekcje (liryka narracyjna pisana długimi zdaniami pełnymi poetyckich obrazów), Vincent (pięć wierszy będących wyrazem fascynacji autorki postacią Vincenta van Gogha) i Barwy dopełniające (mniejsze, bardziej skondensowane formy o krótkich wersach i aforystycznym charakterze). Redaktorem książki jest Piotr Grobliński, o stronę graficzną zadbała Justyna Purczyńska-Zieleniewska, a na okładce pojawił się obraz Wiktorii Jakubowskiej.

„Brzydki charakter. Pisma” zawiera 40 wierszy opisujących zmagania podmiotu z duchowymi kontuzjami, ze skomplikowanymi relacjami międzyludzkimi. W tomie zaobserwować można nawiązywania do Biblii, od czasu do czasu pojawiają się zwroty do „Pana”, do postaci ze świata kultury czy do bardziej lub mniej określonego „ty”. Jego wiersze przyjmują w wielu przypadkach formę rozrachunkową, jest to zadziwiające i udowadnia, że młody artysta jest niezwykle dojrzały i wrażliwy, pokazuje również, że poezja może oczyszczać i przynosić ulgę. 

(Dominika Patyk, fragment recenzji)

"Kolejna odsłona projektu pt. Dalasiński. Coś pomiędzy Stosunkami przegrywanymi a Copyrightem. Nie wiadomo dokładnie co, bo Autor zmienia maski z szybkością rytmu, którego używa, aby nadać swojej egzystencji powtarzalność. Czy da się przyjmować świat takim, jakim jest? Spokojnie, z opanowaniem, przewidywalnie? (Choć o to ostatnie bym go nie posądzał). Dlatego wyrok może być jeden: bardzo dobra książka." - Rafał Różewicz

"Tytułowy kret jest swoistym anty-alter ego świstaka: przewiduje przeszłość, która tylko pozornie nie ma już znaczenia. Przecież nic się nie zmienia, wciąż w niej tkwimy; nawet prąd, z którym płynie – i upływa – czas, jest wyłącznie stały. I mimo że wiersze Marka Wojciechowskiego precyzyjnie kopią przede wszystkim tuż pod powierzchnią rzeczy, nie dajcie się zwieść ich konserwatywnej formie i względnie równemu rytmowi: akceptacja przemijania nie oznacza automatycznie zgody na śmierć. Nawet jeśli już się zaczęła i dzieje się na naszych oczach, jest na końcu języka – przecież do końca nie da się wypowiedzieć. Noc, która nastanie po ciężkim dniu, nie okaże się więc wieczna, a ostatni pozbawiony złudzeń będzie mógł zgasić światło." - Rafał Gawin

Przykładowy opis

Sylwester Seweryn Kołodziejczyk pochodzi z okolic Bełchatowa, jest mieszkańcem gminy Rusiec. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Łódzkim. Wiersze publikował m.in. w „Odrze”, „Fabulariach” i „Frazie”, był wyróżniany w konkursach literackich. W 2017 roku opublikował tom zatytułowany Księga Przysnów (Łódź, Stowarzyszenie Literackie im. K. K. Baczyńskiego). Pracuje w Łodzi jako nauczyciel, w wolnych chwilach muzykuje.

"Wiersz to dzikie zwierzę: umykające, nieoswojone, działające według impulsów instynktu. A myśliwy? Kim musi być ten, kto ma odwagę czy paradoksalną nieraz potrzebę zadawania ran? A może relacja jest odwrotna? Może. Tom Rafała Gawina daje szerokie pole manewru odbiorcy złaknionemu przygód. Autor rzuca wyzwanie: spalaj się i przetrwaj. Wiersze zagarniają przestrzeń: osobistą, publiczną, duchową i szalenie u Gawina sugestywną – zmysłową. Język tratuje świętości i uwodzi mowę, bo przecież «Coś musi / kusić, ukrywać intymne zbrodnie», a ten, który mówi, doskonale zna się na intrygach i zupełnie innych grach. Jedno czytanie nie wystarczy."

"Maciej Raś w Elegiach salwuje się ucieczką z debiutanckiego Pasma. Mimo to nieustannie ogląda się za siebie, czym, podobnie jak Orfeusz, unieruchamia kobiecą postać. By utrwalać? Wprost przeciwnie - by móc się zmierzyć z rzeczywistością, która zastygła w kamienny posąg i już nie ulegnie zmianie. Czy prędkość ucieczki jest wystarczająca? To należy sprawdzić samemu, czytając zapętloną, rozpisaną na elegie i fugi pieśń żałobną, tę samą, którą tracki poeta miał na ustach jeszcze długo po śmierci i tę samą, którą my, czytelnicy, będziemy śpiewać jeszcze długo po lekturze tej książki." - Anna Mochalska

Zagubiona w mieście to zbiór 49 wierszy skoncentrowanych na penetrowaniu pejzażu kondycji ludzkiej XXI wieku. Autorka ujmuje temat w gęstą siatkę metaforyki zaczerpniętej ze świata mitologii, odniesień biblijnych, odkryć kosmicznych i naukowych. Bardzo dojrzały tom dojrzałej autorki o wykrystalizowanej poetyce i estetyce.

Ile odcieni może mieć czerń zbliżającej się nieuchronnie żałoby? Srebrzyć się jak porwane nitki pamięci? Płowieć jak jaśniejsze z roku na rok wspomnienia? Zazielenić jak omszały kamień – niepogłaskany, nieutulony? Oku Małgorzaty nie umyka żadna małość (i wielkość), śmieszność (i ból). Pośpiesznie notuje chwile olśnień, czarnym humorem oswajając strach. I tę naszą żałosną bezradność wobec ostateczności.

W zupełnie innym rytmie toczą się jej poetyckie przypowieści o tym, co niezmienne – marzeniu, tęsknocie, przyjaźni, pięknie… By już za chwilę celnie podsumować teraźniejszość i „Odpowiednie dać wojnie słowo”, kiedy brakuje słów. „Norwidowi byłoby łatwiej” – komentuje. Z autoironią czy goryczą? Nadzieją czy rozpaczą?

-Dorota Koman

Starość, odchodzenie, minione miłości – ile tanich efektów podpowiedziałaby tu intuicja, i to nawet ta poetycka: rozedrgana, skryta, nośna? Małgorzata Szyszko-Kondej mistrzowsko omija łatwe pokusy. Stąpa po ziemi, kamieniach, bólu. I nie traci ducha. Piękno, może wyblakłe, wciąż się tli. Umarł złudny ornament. Oto dojrzała liryka wszelkich schyłków i… narodzeń. W ostatnich wierszach autorka pochyla się nad losem Ukrainy po 24 lutego 2022. Surowe słowa zabijają. „Wojna maszeruje” – czytamy. Poezja stoi. Patrzy. Służy.

- Krzysztof Bielecki

Małgorzata Szyszko-Kondej jest autorką książek dla dzieci i dorosłych, dziennikarką. Pisze opowiadania, reportaże, słuchowiska radiowe, wiersze, teksty piosenek. Jest laureatką konkursu literackiego im. Astrid Lindgren. Nagrodzony Sejf z milionem w środku (Stentor) został wpisany na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej. Opowiadania Wtorek, godzina 15.00 (Ezop) znajdują się na Złotej Liście Fundacji Cała Polska Czyta Dzieciom. A książka Sześć córek (Świat Książki) zdobyła tytuł Najlepszej Książki Roku 2014, w kategorii „Powieści obyczajowe”, przyznawanej przez internautów portalu Granice.pl. Pisanie wierszy jest najbardziej osobiste, szczere, trochę wstydliwe. Ujawnia to, co tuż pod skórą i co udało się zamknąć na wyrwanej kartce papieru – mówi.

Historia w poezji to czas dzisiejszy. Grzegorz Walczak daje nam nowy, niebanalny materiał. Jedni powiedzą, że to piosenki i pieśni (bywa, że z muzyką Zygmunta Koniecznego), drudzy, że nareszcie poezja, a nie zdobiona metaforami proza. Wreszcie wszyscy sobie przypomną, jaką rolę w naszych głowach i sercach pełni mowa wiązana i jak ważną strawę odkrywa na stole codzienności. Jest teraz prosto z kajetu na alarm bijącego poety. Od czasu Cedyni, Grunwaldu, rozbiorów, powstań, wojen światowych, stanu wojennego – wciąż jawnie potrzebna. Jest w niej Polska, jest też Ukraina, obie do omówienia. Trzeba to wszystko zaśpiewać. Gorzką nutą lub wesołą, a czasem hardą.
Piotr Müldner-Nieckowski

Poezja Grzegorza Walczaka mówi o historii. Jej skutki odczuwamy codziennie, często boleśnie. Wiersze mają coś z pieśni wajdelotów. Są muzyczne. Zainteresowały m.in. Zygmunta Koniecznego, Renatę Gleinert, Tadeusza Kaweckiego, a wykonywały je Ali-Babki czy No To Co. O Polsce „śpiewa” więc tradycja i współczesność. Ta ostatnia odzywa się w wierszach o Ukrainie, pisanych teraz w czasach wojny. Wyobraźmy sobie lirę korbową ukraińskich lirników – bo na czym grać, gdy głos się zrywa, dusza śpiewa, a prądu, gazu brak i wszystko dookoła płonie? Już Mickiewicz pisał: „Płomień rozgryzie malowane dzieje, Skarby mieczowi spustoszą złodzieje, Pieśń ujdzie cało […]”.
Małgorzata Karolina Piekarska

Grzegorz Walczak – poeta, prozaik, dramaturg, tłumacz literatury serbskiej, doktor nauk humanistycznych, były adiunkt polonistyki UW, lektor języka polskiego na slawistyce Uniwersytetu Belgradzkiego, kierownik literacki teatru Rampa (1999-2002). Autor powieści, sztuk teatralnych, około 20 słuchowisk Polskiego Radia i radiofonii europejskich. Zdobywca I nagrody za sztukę Kaktus w konkursie w Jugosławii w 1984. Laureat nagrody PR w 1986 oraz miesięcznika „Scena” w 1971, nagrody im. W. Hulewicza za tekst sztuki teatralnej Obłoczni, czyli Sen Chopina 2015 (współreżyser z O. Łukaszewiczem i H. Talarem), nagrody „Pro Poet 2020” na Międzynarodowym Festiwalu Poezji w Serbii. W 2016 r. – brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Reprezentowany w polskich i międzynarodowych antologiach i leksykonach literackich. Członek SPP, ZAKR, ZAiKS, Polskiej Sekcji SEC.

Nowy tom poetycki Macieja Mazurka wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

Maciej Krzyżan (ur. 1965) - poeta. Opublikował kilka zbiorów wierszy, ostatnio tomik Duszyczka (2019). Mieszka w Gnieźnie.