Tarcza dla literatów

Tytułując tę pracę „Tadeusz Nowak. Poeta karnawału i postu” miałem na uwadze wąski aspekt interpretacyjny, który na potrzeby tej publikacji nazywać będę aspektem karnawałowym. Niewątpliwie bowiem rację miał Tadeusz Dąbrowski, pisząc, że Nowak jest poetą religijnym (nazywa go Dąbrowski „chrześcijańskim egzystencjalistą”, w tle mając pewnie na myśli filozoficzną twórczość Gabriela Marcela). Bliższa jednak jest mi wizja Doroty Siwor, która raczej wskazuje na przewrotną religijność Nowaka, religijność, która jest bliżej mitu niż tradycyjnie pojmowanego sacrum.

– Michał Piętniewicz

„Obecna sytuacja Mrożka jest „jak z Mrożka”. To znaczy, owszem, posiada on status wybitnego artysty, klasyka nie tylko polskiego, ale i światowego teatru, pisarza, którego dzieła, z Tangiem i Emigrantami na czele, mają swoje miejsce w kanonie zachodniego dramatu wszechczasów, a przy wszystkich tych dowodach uznania, jest prawie zupełnie ignorowany.

Można było się o tym przekonać przy okazji dziewięćdziesiątej rocznicy urodzin autora. Przypadła, a raczej przepadła, ponieważ przeszła prawie bez echa, w roku 2020. Swoje zrobiły tutaj zapewne kolejne fale obostrzeń związanych z tak zwaną walką z pandemią. Jednak i bez nich hucznych obchodów nikt nie zapowiadał. Może to i lepiej, bo przynajmniej nie musiał ich potem odwoływać. Nie zmienia to faktu, iż już od dłuższego czasu Mrożka w Polsce wystawia się sporadycznie, dyskutuje bez zapału, traktuje jak konia. A jaki jest koń, każdy widzi i nie ma sensu drążyć tematu, bo niczego nowego się tutaj nie wymyśli. Efekt jest taki, że pamięta się o pisarzu tak, że się o nim zapomina. Nawet w jego urodziny.

Próbę przełamania tej niezbyt chlubnej tendencji podjęła Polska Kompania Teatralna. Niniejszy tom jest owocem tych starań."

(ze wstępu Antoniego Wincha)

Książka stanowi poetycki debiut autorki. Wiersze do tomiku powstawały przez kilkanaście lat, nabierając mocy i wpisując się w zmiany społeczno-kulturowe, jakich właśnie doświadczamy. Marcjanna, bohaterka gdańskich uliczek to dziewczyna niepokorna, dotkliwy obserwator świata, pełen wewnętrznych rozterek, ale niepozbawiony lekkiej, kobiecej autonomii.

Lena Pelowska (właśc. Magdalena Kuśmirek) – z wykształcenia fizyk, rodowita mieszkanka Gdańska. Od kilku lat współredaguje portal poetycki poemax.pl, prowadzi spotkania w ramach Sopockich Warsztatów Haiku oraz aktywnie uczestniczy w poetyckim i artystycznym życiu Trójmiasta. Jej wiersze ukazały się w antologiach twórców trójmiejskich, takich jak: „Rękopisy z szuflady”, „Drugi brzeg”, „Konstelacje”, „Trójmiejski Slam”, a także w ogólnopolskich: „Haiku”, „Antologia”, „Niebieskie trawy”, „Dajmy grać świerszczom”, „Pory roku w polskim haiku”.

Jacek Maria Hohensee - urodzony 1943 roku w Częstochowie, autor trzynastu książek, licznych scenariuszy audycji radiowych, filmów i audycji telewizyjnych, publikacji prasowych, w tym ilustracji i karykatur.

Brał udział w wielu wystawach malarstwa, małych form kamiennych, miniatur i pokazach sztuki wideo w Polsce i za granicą. Autor i reżyser audycji TV oraz scenografii do teatrów, teatrów TV, programów rozrywkowych, widowisk poetyckich, programów publicystycznych i filmów. Laureat wielu nagród za tworczość plastyczną i telewizyjną oraz nagród poetyckich.

Maciej Kulis - urodzony w 1985 r. Poeta. Absolwent filozofii. Laureat Połowu 2012 r. Autor książki poetyckiej Wodny świat (Fundacja Duży Format, Warszawa 2019), za którą otrzymał III nagrodę w XVI Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Artura Fryza na najlepszą debiutancką książkę poetycką 2019 r. Mieszka w Szczecinie.

Słowa poukładane w drogę. Podróże przez literaturę, przez życie. I z powrotem. „Doszedłem do miejsca, z którego można było już tylko zawrócić” – czytamy w jednym z pomieszczonych tu zapisków. „Musiałem wyjść. I wejść – zapisać to”. Wyjść przed siebie, aby wejść w siebie?

Zawartość notatnika Adriana Glenia umiejscawia się na granicy pisania i czytania, poszukiwania i błądzenia, znajdywania i gubienia po drodze. Autor chętnie wsłuchuje się w głosy cudze (Białoszewskiego, Gombrowicza, Gutorowa, Kassa, Kornhausera, Mickiewicza, Miłosza, Różewicza, Schulza, Stasiuka, Walsera), jednakże nie poświęca im obszernych rozpraw, lecz lapidarne refleksje, niekiedy wręcz wyznania.

Zapiski te powstawały na przestrzeni kilkunastu lat w rozmaitych okolicznościach i lokalizacjach: na Krymie, w Odessie, Tallinnie, Paryżu, Sopocie, Opolu, Stroniu, podczas podróży przez Słowację, Chorwację i Czarnogórę. I wreszcie w Grabczoku, pośród wyczytanych z pism Heideggera lasów, w czułości domostwa, w bliskości żony i synów, bez których niniejszy zbiór próz poetyckich nie miałby racji istnienia.

Bartosz Małczyński

Lech M. Jakób już dawno napomykał, że jest zbyt wiele sygnałów o nieskończoności życia, aby je zlekceważyć i „stać się źle umarłym”. Jego zdaniem przyszedł czas, by rzecz opisać. Wciąż bowiem nie ma odpowiedzi na pytanie: czym jest życie, a przecież płacimy za nie bardzo wiele, bo aż śmiercią. Mimo to cud ten trwa. Zawiera się w błękicie i zieleni, w locie ptaka, ataku drapieżnika i powolności małża, a jeśli go mało we mnie, to bardzo wiele w tobie. Życie jest wieczne tym bardziej, jak pisze Jakób, że „nie jest tylko kwestią wiary”. Poruszający tom mądrej poezji.

Piotr Müldner-Nieckowski

Każdemu, komu wydawałoby się, że tomem Bardzo długa zima Jarosław Jakubowski nawiązuje do klasyków, zalecałbym – raz jeszcze – skupiony powrót do tekstu książki. Cóż z tego, że zauroczeni zostajemy efektem dość precyzyjnej mozaiki, w której zdecydowanie na swoich miejscach odnajdują się kolejno: Różewicz (a właściwie to – bracia Różewiczowie), Barańczak, Miłosz, Celan, Eliot i im podobni – skoro całość skonstruowana została tak, by „umykać” swojej ostatecznej formule? Jakubowski zręcznie wykorzystuje tutaj stary, schleglowski jeszcze, mechanizm transcendentalnej bufonady, by pokazać swoją drażniącą przewagę nad czytelnikiem. Drażniącą, bo unik okazuje się w tym wypadku kuksańcem, a w najbardziej drastycznych przypadkach (jak finałowy wiersz „pojemny” Tak jest dobrze czy też dobrze pomyślany wiersz-moralitet Głowa) pchnięciem czy żgnięciem. W tym tkwi podstawowy, niezbywalny walor Bardzo długiej zimy – w nieoczekiwanie drapieżnym ironizmie, który poprzez swoją dotkliwą namacalność staje się wyjątkową platformą kontaktu autora z czytelnikiem. Kontaktu, jak to u Jakubowskiego, najczęściej burzliwego, a nawet dramatycznego.

Karol Samsel

Nowy tom poetycki Macieja Mazurka wydany przez Towarzystwo Przyjaciół Sopotu przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

Maciej Krzyżan (ur. 1965) - poeta. Opublikował kilka zbiorów wierszy, ostatnio tomik Duszyczka (2019). Mieszka w Gnieźnie.

Krystyna Czarnecka ma niewątpliwie talent literacki, a także umiejętność słyszenia głosów tam, gdzie inni słyszą milczenie.

Agata Tuszyńska

Jestem zaskoczony poetyckim rozwojem Krystyny Czarneckiej. Widywałem jej wiersze przed laty, coś usiłowały mówić w rozsypce. A tu już mamy intrygującą osobowość konsekwentnie panującą nad tajemniczą opowieścią o relacjach człowieka z naturą, z żywiołem, jakim jest ocean. Jeżeli ten tom mieści się w modnym ostatnio nurcie ekopoetyckim, to akces ten odbywa się na zupełnie własnych, zastanawiająco oryginalnych, warunkach.

Karol Maliszewski

Hanna Dikta (ur. w 1977 r.) - poetka i prozaiczka, autorka czterech powieści i trzech tomików poetyckich: Stop-klatki, Awantury nie będzie i Cieni (Fundacja Duży Format, 2019). Niedawno nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka ukazała się jej powieść Trogirskie wakacje, wkrótce pojawi się jej kontynuacja. Prywatnie kobieta (jeszcze), mama i żona, miłośniczka książek, długich spacerów oraz przejażdżek rowerowych, od niedawna także pasjonatka publikacji z zakresu samorozwoju.

Bożena Boba-Dyga - pisze, ale zdarza się jej też robić coś innego. Można ją spotkać w Krakowie, i gdzieś indziej. Kiedyś skończyła ASP i dalej lubi być zawodową artystką. #mimośród to jej 10. tomik.

Iza Smolarek - poetka, pisarka, fotografka, dziennikarka, prezenterka radiowa, autorka tekstów piosenek. Studiowała nauki polityczne oraz socjologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Finalistka Dżonki - nagrody im. Stachy Zawiszanki na najbardziej interesujący poetycki debiut książkowy - "się lenienie" (Wydawnictwo Portret, 2006), który również był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia. Autorka tomu "Stany zmysłowe" (Librtum Arbitrum, 2007) oraz powieści kryminalnej "Wilk" (Wydawnictwo SuperNowa, Warszawa 2006), za którą otrzymała główną nagrodę w konkursie na najlepszą współczesną powieść detektywistyczną, organizowanym przez Wydawnictwo Rzeczpospolita. Współautorka antologii poetyckich i prozatorskich. Wiersze publikowała m.in. w: "Odrze", "Akcencie", "Toposie", "Migotaniach", "Frazie", "Portrecie", "Akancie" oraz w czasopismach literackich w Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych. Laureatka wielu konkursów literackich. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie literatury (2006). Jej wiersze były tłumaczone na język angielski, włoski i ukraiński. Obecnie współpracuje z Radiem Wnet, dla którego współprowadzi (razem z Alexem Sławińskim) Studio Londyn oraz autorską audycję PopArt. Od 2007 roku mieszka w Anglii. Członikini Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

Wydawca: Fundacja Duży Format
Redakcja: Jarosław Jabrzemski
Projekt okładki: Daria K. Kompf
ISBN 978-83-66584-28-0

Agnieszka Ratuman-Szczepańska - lekarz specjalista medycyny rodzinnej, poetka, pisarka, rysowniczka. Mieszka i pracuje w Szwecji. Ma męża i córkę.

Wydała tomik wierszy pt. Szelest astralnych jaskółek (1993, Wyd. Arkona – nagroda w konkursie na debiut), a także zbiór pt. Święta Helisa od Neuronów (Fundacja Duży Format, 2019).

Jest autorką książek prozatorskich dla dzieci, młodzieży i dorosłych: Królowa wróżek (tekst otrzymał III nagrodę w IV edycji konkursu Książka Przyjazna Dziecku w 2019 roku) i Trzecie oko (obie wydane przez Saga Egmont, 2021) oraz Drużyna Szeptunek (Wyd. NewSpace, 2021).

Tworzy obrazy, grafiki i rysunki. Niektóre widnieją na okładkach jej książek poetyckich. Wykonała ilustracje do książki Drużyna Szeptunek.

Wiadomo, że Demokryt przetrwał dzięki Lukrecjuszowi, a Dwulicowa kobieta nie podnieca już zaangażowanych w wycinkę dębów/albinosów twórców zakręconej prozy. Tutaj ozdobniki są sygnałowe, samotne, świadomie mało ofensywne. Mariusz Sambor unika (Hare Kriszna) pseudowalczącej retoryki. Nasz ulubieniec, Kirkegaard, rozstał się szybko z obrączką. Nie miał wyjścia, po roku odesłał ją Reginie. Ziemska miłość jest niemożliwa. Zakłóca porządek gwiazd. Chyba że...

Grzegorz Wróblewski

Jest to bardzo dobra poezja, świetna w swej złości zdzierania z życia różowych masek. Po takim zabiegu pozostaje tylko szarość, brud. Wszystko jest skażone, nieczyste, bardziej zwierzęce aniżeli ludzkie. Bezmiernie smutne. Muszer wykorzystuje rozbudowane obrazy obyczajowe – gwałt, ucieczkę kochanków, życie wdowy po kolejarzu i krawca Efraima – na zasadzie przytoczonej anegdoty, uzupełnionej lub na tej podstawie zbudowanej – esencji filozoficznej upozorowanej na autentyczne przeżycia bohaterów. Dzięki temu wiersze są bardzo prawdziwe. Stajemy się świadkami życia Białej Gabrieli, Efraima, rozpustnej dziewczyny i poddajemy się jego szarzyźnie i zarazem wielkiemu urokowi, melancholii, mając świadomość zagłady tego świata – jego zjawiskowości. Nie ma w tych wierszach momentu upiększenia: Król jest nagi, odrażający, ale bardzo interesujący – właśnie poprzez swoją odmienność.

Małgorzata Kowalska-Masłowska, „Nadodrze”

Muszer wieszczy nam zagładę, ale nie chce być naszym wybawcą.

Jacek Lewinson, „Krzywe Koło Literatury”

Książka została wydana w ramach „Programu Wsparcia Debiutantów”, organizowanego przez Instytut Literatury.

Marcin Pierzchliński - ur. 1987. Poeta, artysta i muzyk. Laureat Połowu i finalista Pracowni pierwszej książki Biura Literackiego; dwukrotnie nominowany do nagrody głównej w konkursie im. Jacka Bierezina. Publikował m.in. w "Lampie", "Wakacie" i "Wizjach". Jego wiersze znalazły się w Globalnych wioskach i Głodzie. Antologii Nowego Dokumentu Tekstowego 2020. Prowadzi spotkania autorskie, a na Kanale Książkowym realizuje cykl Mniej więcej o poezji.

Zbiór Kroki prezentuje wiersze Macieja Bieszczada z kilku jego wcześniejszych książek poetyckich, zauważonych i docenionych przez krytykę, oraz utwory wcześniej niepublikowane. Maciej Bieszczad w swojej twórczości dotyka spraw dla człowieka fundamentalnych: życia, śmierci, cierpienia, odchodzenia, przemijania. Najczęściej jedna scena z życia, wspomnienie, prosty obraz, ulotny moment dostarcza poecie pretekstu do głębokiej refleksji. To poezja zanurzona w Biblii, z licznymi odniesieniami do wątków staro- i nowotestamentowych, mówiąca zarówno o obecności i miłości Boga, jak i o drugim człowieku. Poezja człowieka wierzącego. Wiersze Macieja Bieszczada są niespieszne, wyciszone i – mimo oszczędności słów i prostoty formy – sugestywne. Ta kameralna poezja wyróżniająca się uważnością, wrażliwością i powagą, w miarę czytania coraz silniej przykuwa uwagę odbiorcy, któremu Autor zostawia pole dla szukania własnej interpretacji, odczytania sensu każdego utworu na swój sposób.

Klaudia Podobińska-Kraszewska

Zbiór wierszy Bartłomieja Józefa Kucharskiego to delikatna, że nie powiem koronkowa opowieść pisana prostymi komunikatami o tym, co wydawałoby się wiemy, co znamy. A jednak żaden z nich ani trochę nie trąci banałem, nie jest pusty. Każdy niesie ogromną energię ducha. Wszystkie zachęcają, zdumiewają urodą prostoty i odkrywania nowości w tym, co wydawałoby się jest takie oczywiste. Jeśli nie jest to treść, to czysta emocja, a jeśli nie emocja, to brzmienie. I jeszcze nad tymi wierszami unosi się coś nieuchwytnego: zachwyt nieznanym bytem, Bogiem, którego wciąż nie rozumiemy, a który jest tak blisko…

Zbiór wierszy Jana Pawła Krasnodębskiego jest bogaty w zaskakujące zestawienia faktów, rzeczy, określeń, i w rozpięte szeroko metaforyczne obrazy, nieraz brutalne, zgryźliwe, ale bywa, że niosące ciepło. Autor dzieli swe życie między zatratę i radość, chaos i doskonałość, a także przeciwstawia i zarazem zbliża wzajemnie kobiecość i męskość, w całej ich pełni, w rzadko przez innych pokazywanych barwach i sztafażach. Dzieli przekaz między siebie, ostro doświadczonego klęską i sukcesem, kobietę z jej całą osobliwością, wszystkim zawiadując jako narrator, który zestawia rzeczy w rozedrganej wizji. Przekorny tytuł każe się domyślać, że jednak poeta chce wracać, a tylko śmierć, kto wie, czy nie samobójcza, zabarykaduje mu drogę... Bo życie jest rodzajem samozagłady.

Piotr Müldner-Nieckowski

Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Instytutu Literatury w ramach „Tarczy dla Literatów”.

Od przeszłości, jak i od swojej małej ojczyzny nie można uciec. Nosi się je głęboko w sobie. Budzenie drzew to powieść utkana z małych wydarzeń i strzępków historii o tym, jak nasze korzenie przywiązują nas do ziemi, jak do pewnych prawd dojrzewa się po trochu. To opowieść o życiu, przemijaniu, śmierci... O symbiozie człowieka z przyrodą.

"Czytelnicy lubią długie powieści... A jednak są powody, by pewne rzeczy zapisywać w formie miniatur. Czasami miniatura prozatorska jest po prostu ekwiwalentem wiersza. Miniatury Krzysztofa Lipowskiego należą do innego typu. Mówią o spięciach, dramatach rodzinnych, niedopowiedzeniach. To takie opowiadanie, po którym powinna zapaść cisza, w której jest miejsce na krzyżujące się emocje i na pytania, na które nie ma odpowiedzi." - Anna Nasiłowska

"W wiersze Doroty Koman wdarł się czas. Ale nie taki, jakiego byśmy się spodziewali, prowadzący nas po bożemu, od punktu a do punktu b. Tu przyszłość wypada ze swoich ram i odzywa się echem w przeszłości, a obie te wieczne, niezmierzone chwile ogarnia dzień dzisiejszy, dość pojemny, by zmieściły się w nim plany i wspomnienia, nadzieje i rozczarowania, młodość i umieranie." - Jerzy Jarniewicz

"Aniu, masz dar dobierania i łączenia słów w taki sposób, że pomiędzy nimi, ponad nimi, wokół nich powstaje PRZESTRZEŃ CZYSTEJ, SUBSTANCJALNEJ POEZJI. I w tej przestrzeni człowiek czuje się jak w innym wymiarze, gdzieś, gdzie nie ma nic banalnego, nic trywialnego, nic, co by odwracało uwagę od tego, co w człowieku wewnętrzne, istotne... sama nie wiem, jak to nazwać... Piękne." - Maria Jentys-Borelowska o wierszach Anny Bernat z tomiku Miłość i drzewa w liście do autorki