Tarcza dla literatów

Nowy tom poetycki Józefa Zięby.

„(...) rzecz zaczyna się trochę jak Schulzowski Traktat o Manekinach (ojciec bohatera ma nawet na imię Ja­kub!), po czym z poziomu filozoficznej rozprawy prze­chodzi w auto biograficzną gawędę, która koniec koń­ców okazuje się spowiedzią." - Justyna Jaworska, fragment recenzji, "Dialog" marzec 2020

"(...) Książka, choć pozornie beztroska i przewrotna, jest także o odwadze i szczęściu. Płynie z niej proste przesłanie, jak z wielu moich poprzednich opowiadań i powieści, miejcie odwagę być szczęśliwymi…" - Zbigniew Włodzimierz Fronczek

"Lapidarne utwory Andrzeja Samborskiego oparte są na wyrazistych konceptach, podanych w formie pozbawionej jakiejkolwiek barokowości. Tylko w ten - oszczędny - sposób można uzyskać zamierzony efekt: poruszyć jednocześnie wyobraźnię i intelekt." - Bogusław Wróblewski

Tom poetycki Marii Józefackiej zawierający wybór wierszy publikowanych we wcześniejszych zbiorach. Wydano w ramach Tarczy dla Literatów.

Tryptyk „Drogowskazy na wietrze” powstał w latach 1974–77 i dzisiaj jest już tylko swoistym dokumentem historycznym, pamiątką po jakże słusznie minionej epoce. Myślę, że gdyby do publikacji tego tomiku mogło dojść w tamtym czasie...

"Jej [ECCz] pytania ontologiczne dotyczą przede wszystkim wolności i samodzielności w rozpoznawaniu najważniejszych naszych powołań." - Adriana Szymańska

"To poezja mocnych wzruszeń i głębokich zamyśleń nad kondycją dzisiejszego człowieka; wiersze pełne troski wywołanej zgiełkiem świata i niewiedzą czy «głuchotą» człowieka." - Krzysztof Lisowski

... nie wiem, w jaki sposób wśród okruchów obrazów i słów, niespójnego czasu i zdeformowanej przestrzeni odszukać mały punkt… miejsce dla nas na rozpalonej mapie słońca.

Skazani na upór, na samotność, chcemy tylko jeść, kochać…

"Pierwszy raz pojechałam w Bieszczady. Dobiegał końca mój pierwszy dzień pobytu w schronisku «Pod Małą Rawką». Podszedł do mnie przyjaciel i podał malutki, kserowany tomik z wierszami: Bieszczadzka poezja – Stanisław Żurek. I tamte wiersze, obok wszystkich wielkich i znanych, harasymowiczowskich, ziemianinowskich, zostały tak ze mną do tej pory." - z forum internetowego „Bieszczadzka poezja...”

"Musiałem przeżyć całe życie. Byłem pustelnikiem skazanym na szukanie doskonałości dnia powszedniego. Samotrzeć zbierałem po jarmarkach zdziwaczałe słowa, by skryć je w gęstwie psalmu poetyckiego. Łaziłem po wszystkich perspektywach, szukając punktów, z których wyznaczone cudowne linie ulic. Trzeba było być powsinogą przedmieść - zagapionym w śpiew zaułków."

Nowy tom poetycki Stanisława Rogali wydany przez Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Lublin przy wsparciu finansowym Instytutu Literatury.

"Poezja Tamary Bołdak-Janowskiej dotyka do żywego. I… do martwego. Biologia, zmysł jeden czy drugi – przenikają duszę. I przenikają duszę słowa, sprowadzając je raz na margines życia (jakby słowo było złem koniecznym i nie musiało żyć), a raz wynosząc na wyżyny. Manowce chcą być majestatem. Życie jest utrudzone. A jego sprawa, sprawa życia, postawiona zdecydowanie w jednym z utworów, okrywa cieniem gęstą treść tomu:

Komu, po co ja tu.
Do kogo płaczę."

Krzysztof Bielecki

"Las jako poetyckie uniwersum? To wcale nie tak rzadkie w literaturze ostatnich lat. Wiersze Janusza Andrzejczaka również wpisują się w ten nurt, tyle że na własnych zasadach. Ta poezja czerpie pełnymi garściami z tradycji ballady , urzekając śpiewnością i gawędziarską swobodą. pcha ku tajemnicy  sprowadza na ziemię, bawi i przygnębia. Bo te wszystkie jasne polany i mroczne knieje w gruncie rzeczy nosimy w sobie." - Andrzej Appel

"Propozycja translatorska Anny Bańkowskiej to rzecz jedyna w swoim rodzaju. Mamy bowiem do czynienia z – jak wyjaśnia Tłumaczka w przedmowie – antologią najczęściej cytowanych wierszy znanych autorów. Są to autorzy niemal wyłącznie anglojęzyczni, wybitni poeci różnych epok, reprezentowani tutaj utworami ponadczasowymi, wciąż żywymi w czytelniczym odbiorze. Może dziwić, że niektóre z tych wierszy nie doczekały się jeszcze polskich
przekładów. Niniejsza książka wypełnia tę lukę." - Andrzej Appel

Tytułując tę pracę „Tadeusz Nowak. Poeta karnawału i postu” miałem na uwadze wąski aspekt interpretacyjny, który na potrzeby tej publikacji nazywać będę aspektem karnawałowym. Niewątpliwie bowiem rację miał Tadeusz Dąbrowski, pisząc, że Nowak jest poetą religijnym (nazywa go Dąbrowski „chrześcijańskim egzystencjalistą”, w tle mając pewnie na myśli filozoficzną twórczość Gabriela Marcela). Bliższa jednak jest mi wizja Doroty Siwor, która raczej wskazuje na przewrotną religijność Nowaka, religijność, która jest bliżej mitu niż tradycyjnie pojmowanego sacrum.

– Michał Piętniewicz

Angażowanie literatury w dyskurs społeczny znowu wraca do łask. Niemniej mało który autor wypowiadający się de publicis potrafi tak głęboko jak Marek Czuku umieścić swoje refleksje w kontekście historycznym, udowadniając, że teraźniejszość jest skutkiem tego, co działo się w ósmej dekadzie minionego stulecia, bo z jej dylematami związane są pierwsze zamieszczone w tym zbiorze wiersze, skoncentrowane wokoło tematyki starcia jednostki z machiną dziejów, które w określonym momencie zyskało oblicze realsocjalistycznej opresji, dręczącej nijakości, społecznej anomii.

Trudno jednak te utwory uważać tylko za dokument pewnej epoki. Z dzisiejszej perspektywy czasy te zapisane przez poetę jawią się jako preludium do tego, co przyniosły dziesięciolecia tzw. odzyskanej wolności, która okazała się wolnością nie tragiczną, jak u Wierzyńskiego, ale wolnością tragikomiczną, „czasem buraka”, czasem ponowoczesnych mitologii, pomieszania umysłów i bełkotliwych języków, a spełniona baśń liberalnej demokracji nie zdołała pogodzić wolności z odpowiedzialnością.

Co wobec tego może zrobić poeta czy pisarz? Szukać właściwych słów, by raz analitycznie, a raz satyrycznie zdiagnozować postransformacyjną międzyepokę, która rozpoczęta przed trzydziestu z górą laty dotąd nie może się skończyć. Co może robić każdy z czytelników tej książki? Trzymać się sformułowanej przez Marka Czuku zasady: „Gdy nie wiadomo, o co chodzi, to chodzi o to, żeby nie wejść w błoto”.

Piotr Wiktor Lorkowski

Jest w „Punku Ogito" Kazimierza Kyrcza jakaś głęboko wkorzeniona w całość tego projektu potrzeba uczciwego „zbójectwa” – nie tyle nawet burzenia, co podmywania systemów. Punktem wyjścia staje się tutaj najsłynniejsza persona liryczna wierszy Zbigniewa Herberta, zdecydowanie najbardziej sugestywna i najsilniej określona w przestrzeni całego poetyckiego polskiego wieku XX. Kyrcz jednak nie dąży do jej strawestowania, raczej – do osłabiającej kontynuacji, być może nawet indyferentyzacji jej silnego, zintelektualizowanego charakteru. Mówiąc o niej, mówi o sobie, wskazując peryferyjną – nie mniej istotną niż ta cogitańska – odnogę przemian, która stała się jego udziałem. „Punk Ogito" oraz Pan Cogito to współczesny układ zapożyczeń: związek luźniejszy, swobodniejszy, dający pole wyobraźni. Jest takim z określonych powodów: persona liryczna Kyrcza musi bezwzględnie żyć swoim „małym życiem”, nigdy nie przestając nazbyt długo w cieniu ciała potężnego „gospodarza”.

Karol Samsel

Wiadomo, że Demokryt przetrwał dzięki Lukrecjuszowi, a Dwulicowa kobieta nie podnieca już zaangażowanych w wycinkę dębów/albinosów twórców zakręconej prozy. Tutaj ozdobniki są sygnałowe, samotne, świadomie mało ofensywne. Mariusz Sambor unika (Hare Kriszna) pseudowalczącej retoryki. Nasz ulubieniec, Kirkegaard, rozstał się szybko z obrączką. Nie miał wyjścia, po roku odesłał ją Reginie. Ziemska miłość jest niemożliwa. Zakłóca porządek gwiazd. Chyba że...

Grzegorz Wróblewski

Zbiór Kroki prezentuje wiersze Macieja Bieszczada z kilku jego wcześniejszych książek poetyckich, zauważonych i docenionych przez krytykę, oraz utwory wcześniej niepublikowane. Maciej Bieszczad w swojej twórczości dotyka spraw dla człowieka fundamentalnych: życia, śmierci, cierpienia, odchodzenia, przemijania. Najczęściej jedna scena z życia, wspomnienie, prosty obraz, ulotny moment dostarcza poecie pretekstu do głębokiej refleksji. To poezja zanurzona w Biblii, z licznymi odniesieniami do wątków staro- i nowotestamentowych, mówiąca zarówno o obecności i miłości Boga, jak i o drugim człowieku. Poezja człowieka wierzącego. Wiersze Macieja Bieszczada są niespieszne, wyciszone i – mimo oszczędności słów i prostoty formy – sugestywne. Ta kameralna poezja wyróżniająca się uważnością, wrażliwością i powagą, w miarę czytania coraz silniej przykuwa uwagę odbiorcy, któremu Autor zostawia pole dla szukania własnej interpretacji, odczytania sensu każdego utworu na swój sposób.

Klaudia Podobińska-Kraszewska

"W twórczości poetyckiej Ziemianina ujmuje i urzeka oszczędność środków wyrazu, ekspresyjna prostota i lapidarność, emocjonalna dyskrecja, ale także wiara, że świat jest piękny, a ludzie dobrzy, że nad nami i światem czuwa oko opatrzności." - Janusz Drzewucki

Po lekturze wstrząsających i bolesnych wierszy z tomu Piołun nie ma się co łudzic, że w kolejnych książkach Agaty Chyłek (Cichy) może być łatwiej. Słusznie. I tym razem dostajemy opis świata, w którym nie żyje się przyjemnie. Wszystko się tu miesza, historie (głównie kobiece) rodzinnych lęków, traum i chłodu - z pandemią AD 2021, sterty fotografii na targu - z wewnętrznym dzieckiem odnalezionym wśród zabawek, poetka Mirka Szychowiak w krakowskim mieszkaniu Szymborskiej - z bezdomnym Mahometem na hulajnodze (pierwszym po Bogu!), a powidoki z dzieciństwa - z dymem fajki i otoczakami Jurka Suchanka. Surrealistyczne, oniryczne sceny, spisane piękną poetycką prozą, w najmniej oczekiwanych momentach okazują się dziwnie znajome i niepokojąco prawdziwe.

Izabela Fietkiewicz-Paszek

Poezja Jana Strządały stoi po stronie wartości. Autor od wielu lat koncentruje się na tym, co dla niego, dla innych, rzec można: dla wszystkich, najistotniejsze – na prawdach moralnych, zagadnieniach elementarnych. Jest w swoich dążeniach niezwykle konsekwentny. Przygląda się światu, odwiedzanym miejscom, obecnym w nich ludziom, przede wszystkim jednak naturze. W jej cieniu czuje się najlepiej – odpoczywa, oddycha pełną piersią, wzrusza się, rozmyśla, nasłuchuje ciszy, poszukuje Absolutu, próbuje dotknąć spraw transcendencji. Zwracając uwagę na szczegóły codzienności, zachwycając się dziełem stworzenia, dostrzega, że najwięcej wydarza się i jest ukryte w milczeniu. Ma ono swój potencjał – unieważnia dotychczasową rzeczywistość, tworzy dystans, aby móc zobaczyć jej inną perspektywę, doświadczyć więcej, otworzyć się na „nowe”. Poezja ta, chociaż unika erudycyjnych adnotacji, wyraża podziw dla klasycystycznych podstaw naszej kultury.

Katarzyna Niesporek

Druga książka poetycka Joanny Lewandowskiej, wydana dwa lata po debiutanckim Trachu (2019), nominowanym do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. „Co mi się podoba: że w tej książce jest tak, jak jest – pisze o Kreaturii poeta Rafał Różewicz – choć chciałbym, żeby tak wcale nie było. Co mi się nie podoba: że to dopiero druga książka Joanny Lewandowskiej, bo chciałbym już kolejną”.

Wiersze Piotra Lamprechta zawarte w Fabryce papieru to żywy szlak drgających bursztynów odkryty i przyłapany przez autora na gorącym uczynku. Czasem na wielkiej plaży miasta, innym razem też w leśnej otulinie. To jakby znaleźć na mrocznym strychu świata rower ze złotymi szprychami i cieszyć się każdą chwilą, choć czasem pod respiratorem…

Adam Ziemianin

Miłosz Biedrzycki

Piotr Lamprecht wywiódł nas w las.

Robert Rybicki

Enormi Stationis, filolog klasyczny, historyk idei, tłumacz, poeta. Zadebiutował w 2016 roku projektem poetyckim Centaurydy. Autor Agharty (2017) oraz tomu Gilgamesz. Theatrum Anatomicum (2020). Duat to kolejny projekt Stationisa. Poeta zaprasza czytelnika do staroegipskiej krainy zmarłych. Mityczna przestrzeń stanowi nie tylko zderzenie się z metafizycznym momentem w życiu człowieka, jakim jest śmierć, ale także ukazuje egipską wędrówkę duszy po śmierci. Metempsychoza i egipska eschatologia obecne w wierszach stają się punktem odniesienia do spojrzenia na kulturowy wymiar śmierci i jej świadomość w życiu każdego człowieka. Dziesiąty tom serii uzupełniają ilustracje Daniela Zarewicza, doktora nauk humanistycznych, filologa klasycznego, antropologa kultury starożytnych Greków, fotografa ludzi i architektury.