Żywe ryby na piasku. Poeci londyńskich „Kontynentów” – Jerzy Sikora

Andrzej Busza, Bogdan Czaykowski, Adam Czerniawski, Jan Darowski, Florian Śmieja – czy wiemy o ich twórczości coś więcej niż może zawierać encyklopedyczne hasło? A przecież właśnie oni tworzyli grupę literacką „Kontynenty”, która jako pierwsza w dziejach polskiej literatury dojrzewała i debiutowała na obczyźnie – w Londynie na przełomie lat 50. i 60. ubiegłego wieku. Choć każdy z nich ma bogaty dorobek literacki, a niektórzy doczekali się już monografii trudno mówić, by ich twórczość na dobre zadomowiła się w naszej świadomości literackiej. Książka Jerzego Sikory może to zmienić: stanowi przystępne i rzetelne kompendium wiedzy o historii grupy, pasjonujących biografiach jej członków oraz o ich twórczości.

Spis treści

Wykazy skrótów / 5

Słowo wstępne / 7

Rozdział I . Wolni od kompleksu emigracyjności
Grupa literacka „Kontynentów” / 9
1. Dzieje i struktura grupy / 9
2. Poglądy pozaliterackie / 20
3. Teoretyczne poglądy literackie / 22
    3.1. Antyprogramowość / 22
    3.2. Refleksja nad językiem / 24
    3.3. Wobec tradycji / 28
4. Charakterystyka twórczości poetyckiej / 32
    4.1. Intertekstualność – dialogowość – stylizacja / 33
    4.2. Poezja wobec innych sztuk / 34
           4.2.1. Wobec muzyki / 35
           4.2.2. Wobec malarstwa / 39
5. Główne idee wpisane w poezję / 47
    5.1. Kwestie epistemologiczne / 48
    5.2. Stosunek do historii i ideologii / 52
    5.3. Problem wolności i wyboru / 54
    5.4. „Ja” wobec „innych” / 55
    5.5. Sens życia i sprawy ostateczne / 58

Rozdział II . Tajemniczy młodzi o barwnych, niemal
powieściowych życiorysach. Biografie poetów „Kontynentów” / 61
1. Biografie „pierwszej piątki” / 63
    1.1. „Szlakiem szalbierzy drwali lemingów”. Biografia Andrzeja Buszy / 63
    1.2. „Urodziłem się więcej niż raz”. Biografia Bogdana Czaykowskiego / 64
    1.3. „Zastygłe w pamięci”. Biografia Adama Czerniawskiego  /66
    1.4. „Nie umiałem nigdy dać drapa z polskiej historii”. Biografia Jana Darowskiego / 67
    1.5. „Poję kolibry w domku nad Huronem”. Biografia Floriana Śmiei / 69
2. Biografie pozostałych poetów „Kontynentów” / 71
    2.1. Między Polską, Anglią, Kanadą i Stanami Zjednoczonymi. Biografia Janusza Ihnatowicza / 71
    2.2. Z Poniewieża do Londynu. Biografia Zygmunta Ławrynowicza / 72
    2.3. Urodził się na Polesiu. Biografia Jerzego Sity / 73
    2.4. Często odwiedzał Polskę. Biografia Bolesława Taborskiego / 74

Rozdział III. W świetle neoklasycyzmu.
O twórczości poetów „Kontynentów” / 75
1. Pochód czerni. Poezja Andrzeja Buszy / 75
    1.1. Świat wyjałowiony ze znaczeń / 75
    1.2. Poeta Pascalowskiej otchłani / 79
    1.3. Władza ognia / 80
2. Bezwstydny w swoim wstydzie. Poezja Bogdana Czaykowskiego .81
    2.1. Promieniująca wyobraźnia / 82
    2.2. Szukanie własnego języka / 85
    2.3. Bezwstydne odsłanianie siebie / 88
3. Sączy się światło. Poezja Adama Czerniawskiego / 90
    3.1. Aura klasycyzmu / 90
    3.2. Vermeer, Palmer, Friedrich / 91
    3.3. Poznawcza zachłanność / 93
    3.4. Na zakończenie / 96
4. Z berłem paradoksów. Poezja Jana Darowskiego / 96
    4.1. Cóż potrafią słowa? / 97
    4.2. Marny król / 99
    4.3. Na progu śmierci, a w głębi słowa / 100
5. Wotum ufności. Poezja Floriana Śmiei / 101
    5.1. Poetyckie wędrowanie / 102
    5.2. Być wśród swoich / 104

Rozdział IV. Im bliżej światła rzecz, tym bardziej zacieniona.
Interpretacje wybranych wierszy / 109
1. Andrzej Busza, Szachy. Miłosna gra / 109
2. Andrzej Busza, Niedziela w supermarkecie. Kosmiczny jarmark / 112
3. Bogdan Czaykowski, Argument. Ni tu, ni tam / 115
4. Bogdan Czaykowski, Okanagańskie sady. Ziemski raj / 117
5. Adam Czerniawski, Topografia wnętrza. Arkadia jest w nas / 119
6. Adam Czerniawski, Sąd Ostateczny. Sądny dzień nie taki straszny / 121
7. Jan Darowski, Z psychologii klucza. Kluczenie wśród słów / 124
8. Jan Darowski, Wieki nasze. (Z półuchem na A. Wata). O władzy inaczej / 127
9. Florian Śmieja, Obawa. Modlitwa poety / 130
10. Florian Śmieja, Prochy. Być znalezionym w Zaduszki / 132

Bibliografia podmiotowa / 135

Bibliografia przedmiotowa / 139

Nota o Autorze / 143

Antologia / 145

Andrzej Busza / 146
Wzgórza / 147
Ptaki / 148
Szachy / 149
*** / 150
Znaki na wodzie / 151
Ogień / 152
Astrolog w metrze / 153
Atol / 154
Elegia latem / 155
Powrót / 158
Niedziela w supermarkecie / 160

Bogdan Czaykowski / 163
Argument / 164
Bunt wierszem / 165
Ogród / 166
Modlitwa / 168
Wiersz dydaktyczny / 169
Do Adama Czerniawskiego / 170
Na marginesie sztuki Weissa / 172
Okanagańskie sady / 173
*** / 174
Zamiast modlitwy / 175

Adam Czerniawski / 177
Na ogród miłościwej pani / 178
Polowanie na jednorożca / 179
Ja i ty / 180
Topografia wnętrza / 181
Kształt kobiety w muzyce / 182
Widok Delft / 183
Złoty wiek / 187
Sąd Ostateczny / 189
Ruiny / 190
Co przewiozę na tamten brzeg / 193

Jan Darowski / 194
Do Ziemi Obiecanej / 195
Z psychologii klucza / 196
Kuferek / 197
Moralitet dla nieżonatych  /198
Moje, święcone / 199
Pióro / 202
Uroki wagarów / 203
Przyboś / 204
Tylko słowa / 205
Wieki nasze / 206

Florian Śmieja / 207
Jesień / 208
Obawa / 209
Poemat dydaktyczny / 210
Pragnienie / 219
Zlecenie na walny zlot aniołów / 219
Martwy język / 220
Życie pozagrobowe / 221
Szukanie ojczyzny / 222
Poję kolibry / 223
Prochy / 224

Od wydawcy / 225

Streszczenie / 227

Summary / 229

Wydawca: Instytut Literatury, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie
Miejsce i rok wydania: Kraków–Warszawa 2019
Redakcja językowo-stylistyczna: Dagmara Zawistowska-Toczek
Korekta: Jerzy Toczek, Natalia Tokarczyk-Jarecka
Skład i łamanie: Alicja Stępniak
ISBN 978-83-66359-08-6
ISBN 978-83-8090-625-9
Wydano w ramach pakietu: 3