Między realizmem a filozofią. Antologia tekstów krytycznych o prozie Bronisława Wildsteina

Wstęp

Bronisław Wildstein to postać znana i obecna w życiu publicznym od dziesięcioleci. Jednak rozpoznawany jest wciąż przede wszystkim jako dziennikarz i publicysta, a dawniej – działacz antykomunistycznej opozycji. Tymczasem Wildstein ma jeszcze jedną twarz – pisarza prozaika, który od końca lat 80. do dziś stworzył siedem powieści i dwa zbiory opowiadań. Napisał takie utwory, jak Czas niedokonany – historyczny fresk o naszej rzeczywistości, O zdradzie i śmierci – quasi-eseistyczna podróż do starożytnego świata, stawiająca fundamentalne pytania o istotę zdrady, Ukryty – ukazujący mroczny świat polityki i zbrodni, czy Mistrz – wielka alegoria poszukiwań ładu aksjologicznego, które są charakterystyczne dla losu jednostki we współczesnej cywilizacji.

Tak wiele dzieł, tak wiele myśli. Dlaczego więc pozostają niezauważone? Ale czy aby na pewno zupełnie niezauważone? Przez lata twórczość literacka Wildsteina stanowiła przedmiot zainteresowania literaturoznawców i krytyków literackich. Powstawały recenzje, a także artykuły naukowe i eseje zgłębiające istotę tej prozy. Nie zawsze pochlebne, ale niejednokrotnie nader interesujące i wartościowe – nawet jeśli krytyczne.

Wśród zajmujących się powieściami i opowiadaniami Wildsteina znalazły się takie znakomite postaci ze świata polskiej krytyki literackiej i nauki o literaturze, jak Włodzimierz Bolecki, Maciej Urbanowski, Wojciech Kudyba, Dariusz Nowacki, Piotr Śliwiński, Jan Tomkowski czy Dorota Heck. Nie zabrakło także innych znakomitych polskich twórców, z Antonim Liberą na czele.

W książce zebrano najważniejsze, najbardziej reprezentatywne i najciekawsze teksty poświęcone twórczości Bronisława Wildsteina. W kolejnych partiach publikacji czytelnik odnajdzie artykuły przekrojowe na temat prozy tego autora, a następnie teksty dotyczące kolejnych jego dzieł, ułożone w po- rządku chronologicznym. Całość otwiera rozmowa Wildsteina z Maciejem Mazurkiem, w której pisarz mówi o powodach swojej aktywności pisarskiej. Celem tej antologii jest przybliżenie twórczości Wildsteina i ujęcie jej z wielu perspektyw, zarówno afirmatywnych, jak i krytycznych. Zebranie w jednym miejscu tekstów, które stanowić będą możliwie kompletną bibliotekę skreślonych dotąd myśli na temat prozy autora.

Oby ta biblioteka tekstów w przyszłości ożywiała recepcję prozy Wildsteina. Z pewnością jest ona tego warta. Przekonają się o tym ci, którzy sięgną po tę antologię.

Maciej Woźniak 

Spis treści

Część I
Budowanie i rozumienie świata. Pisarz sam o sobie

Literatura jest aktem rozumienia. Z Bronisławem Wildsteinem rozmawia Maciej Mazurek / 6

Część II  
Od publicysty do filozofa. Szkice i artykuły o pisarstwie Bronisława Wildsteina

DOROTA HECK
Idee filozoficzne w prozie narracyjnej Bronisława Wildsteina / 26

KAMILA KANIA-BŁACHUSKA
Polska powieść polityczna u progu XXI wieku. O prozie Bronisława Wildsteina  / 37

WOJCIECH KUDYBA
Piekielne powieści Bronisława Wildsteina  / 59

MACIEJ MAZUREK
Dlaczego Wildstein pisze powieści? / 67

MICHAŁ M. PODOLAK
Moralitety z Polską w tle / 73

MACIEJ URBANOWSKI
Bronisław Wildstein – pisarz dla dorosłych / 98

Część III
Jak woda. O tożsamości i totalitaryzmie

STANISŁAW BALBUS
Prawdy z wodnego zwierciadła / 106

ADAM SZOSTKIEWICZ
Rozterki kabalisty / 110

Część IV
Brat. Wildstein w Paryżu

TADEUSZ NYCZEK
Polska w Paryżu / 114

PAWEŁ RODAK
Jak mdłości / 118

Część V
O zdradzie i śmierci. Opowiadania o przeszłości i uniwersalnych problemach

PAWEŁ RODAK
Plutarch współczesny / 124

Część VI  
Przyszłość z ograniczoną odpowiedzialnością.
Niekonwencjonalna lekcja historii najnowszej

JAN TOMKOWSKI
Sen o wolności / 128

CZĘŚĆ VII  
Mistrz. Powieść wcale nie o Grotowskim

DOROTA HECK
Sophia trojańska / 132

KRZYSZTOF MASŁOŃ
Czytając, nie czuli ciążenia ziemi / 136

TADEUSZ NYCZEK
Szukali duchów, znaleźli upiory / 139

Część VIII  
Dolina Nicości. Powieść z kluczem czy filozoficzny klucz do współczesności?

TOMASZ BUREK
Coście z tym marzeniem zrobili? / 142

DOROTA HECK
Tabu / 147

DARIUSZ NOWACKI
Innego świata nie będzie? O jednej powieści Bronisława Wildsteina / 152

MACIEJ NOWAK
Pół roku z życia III RP / 171

MACIEJ D. WOŹNIAK
Granice prozy literackiej i publicystyki na przykładzie Doliny Nicości
Bronisława Wildsteina / 180

Część IX  
Czas niedokonany. Saga o Polsce

WŁODZIMIERZ BOLECKI
Buddenbrookowie i Brokowie / 196

MATEUSZ MATYSZKOWICZ
Niedokonany czas Broków / 198

PIOTR ŚLIWIŃSKI
Grzech nieodkupiony / 203

MACIEJ URBANOWSKI
Saga rodziny Broków / 211

Część X  
Ukryty. Polska w gęstwinie czarnego kryminału

ANTONI LIBERA
Wolność i zbrodnia. Wokół Ukrytego Bronisława Wildsteina / 220

MACIEJ URBANOWSKI
Kryminał i głębsze znaczenie / 226

Część XI  
Dom wybranych. Aksjologiczne lustro współczesności

SŁAWOMIR BURYŁA
Powieść o mediach / 232

JERZY KOPAŃSKI
Wildstein naszych czasów zaprasza do domu wybranych / 235

MACIEJ URBANOWSKI
Witkacy, Wyspiański i widma współczesności / 239

Nota o Bronisławie Wildsteinie  / 245

Bibliografia twórczości literackiej Bronisława Wildsteina / 247

Noty o autorach artykułów / 249

Wykaz pierwodruków / 255

Streszczenie / 257

Indeks osobowy / 259

Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i data wydania: Kraków 2021
Wstęp i opracowanie: Maciej D. Woźniak
Redakcja językowa i adiustacja: Alicja Stępniak
Korekta: Anna Hajduk, Tomasz Chlewiński
Projekt okładki: Paweł Górny
ISBN 978-83-66765-71-9