Nowy Napis. Liryka, epika, dramat nr 13

Tematem przewodnim 13. numeru „Nowego Napisu” jest proza Wiesława Myśliwskiego. Okazję do dokładniejszego omówienia jego dzieł stanowi nie tylko ich nieprzemijająca wartość, lecz także tegoroczny jubileusz dziewięćdziesiątych urodzin pisarza. W szkicu otwierającym Andrzej Kotliński bada Kamień na kamieniu jako Księgę. Jej bohater – Szymek Pietruszka – w swej najważniejszej roli: Szymon Piotr, apostoł, kamienna opoka – to summa baśniowych, mitologicznych i biblijnych postaci, a jego świat to zbiór ruchomych wątków. Jędrzej Soliński postuluje z kolei odejście od stereotypowego przypisywania dzieł Myśliwskiego do „nurtu chłopskiego” na rzecz powiązania ich z refleksją nad wiejską kulturą mówioną. Janusz Waligóra poszukuje natomiast przejawów zachowań obsesyjnych u protagonistów tej prozy, które wciągają nas w groteskowy wir fabularny, przy okazji organizując kompozycję. Roman Bobryk śledzi zaś kreację bohatera-narratora jako postaci przemiany, zawieszonej pomiędzy starym a nowym światem. Dział tytułowy kończy szkic Dariusza Kuleszy. Autor, analizując przejawy spełnionej epopeiczności Kamienia na kamieniu, wskazuje powody, dla których Wiesław Myśliwski to najwybitniejszy polski prozaik przełomu XX i XXI wieku.

Dział „Liryka” otwierają premierowe wiersze Pauliny Subocz-Białek z zapowiadanego na 2022 rok tomu Ostatni lot Filomeli. Walory tej wysoce intelektualnej poezji omawia Ireneusz Staroń. Odkrywa w niej nie tylko archetypy i symbole, lecz także ślady dogłębnej lektury pism św. Jana od Krzyża i Sørena Kierkegaarda oraz… Andersenowskich baśni. W kolejnym szkicu Roman Honet dzieli się doświadczeniem długoletniej znajomości, którą zawarł z wierszami Magdaleny Bielskiej, badając za ich pomocą granice poznania oraz możliwość ustawiania się wobec daremności i pustki. III edycja konkursu Nowy Dokument Tekstowy w kategorii liryka przyniosła dwóch laureatów: Tomasza Wojtacha i Wojciecha Kopcia. Wiersze nagrodzonych omawiają Rafał Gawin oraz Monika Brągiel. Nie tylko o komiwojażerze w starym stylu opowiada w lirykach Bogdan Nowicki. A meandry milczenia i nieobecności śledzi w nich Adam Leszkiewicz.

Pamięć i nieobecność Piotra Owsianego to nasza propozycja w dziale „Epika”, opowiadanie o wielkich tematach: młodej starości i starej młodości, o bólach oraz dotykalnych prawdach mijających światów.

Dział „Dramat” otwiera scenariusz słuchowiska W nocy pod Radzyminem Jacka Inglota. Spotykają się w nim głosy odradzającej się Polski, uwięzione w tymczasowym areszcie Czeka, nieopodal frontu Bitwy Warszawskiej. Z kolei w Rok Romantyzmu Polskiego wprowadzi nas szkic Dariusza Kosińskiego o Dziadach. Autor pokazuje, w jaki sposób najnowsze (i nie tylko) inscenizacje arcydramatu pomagają w ponownym uosobliwieniu dzieła Mickiewicza.

W dziale „Szkice” Paulina Subocz-Białek pisze o poemacie Sekwoje Ewy Ledóchowicz. Tomik to szczególny, momentami przecież wysoce modernistyczny, eliotowski. Z niby-jazzową, synkopową swadą rozgrywany na wielu rytmach. Mirosław Dzień analizuje z kolei Zapiski z nocnych dyżurów Jacka Baczaka. Ich bohater postawiony w obliczu śmierci, staje się jej sokratejskim „akuszerem”, wchodzi w głębię empatii wobec starszych i chorych.

W dziale „Sztuka” Krzysztof D. Szatrawski recenzuje oratorium Krzysztofa Knittla do Głosów Jana Polkowskiego. Prapremiera utworu odbyła się na 64. Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Prezentujemy także omówienia dzieł graficznych, których reprodukcje zamieściliśmy w obecnym numerze. O cyklu Chopinowi pędzla Jerzego Dudy-Gracza pisze Andrzej Giza. Z kolei Paweł Chmielewski daje nam poznać Cypriana Kamila Norwida jako jednego z prekursorów polskiego komiksu, o czym możemy się przekonać, śledząc historię Łapigroszy.

***

„Nowy Napis” znalazł się na liście ministerialnej czasopism naukowych z dyscypliny literaturoznawstwo (20 punktów). W artykułach spełniających wymogi parametryzacji przy nazwisku autora podajemy jego afiliację, adres mailowy oraz numer ORCID, na końcu kwartalnika zamieszczamy zaś anglojęzyczne informacje dotyczące ocenianych szkiców, a więc spis treści i streszczenia. Teksty naukowe poddajemy procedurze podwójnej ślepej recenzji (double blind review) gwarantującej autorom oraz opiniującym anonimowość na etapie oceny nadesłanych prac.

~ Redakcja 

Spis treści

Słowo wstępne / 5

Wiesław Myśliwski / 7

ANDRZEJ KOTLIŃSKI
„Co jest wymówione, wzmacnia się”.
Kamień na kamieniu Myśliwskiego jako Księga / 9

JĘDRZEJ SOLIŃSKI
Pisarz i jego opowieść.
Wiesław Myśliwski na bezdrożach „nurtu chłopskiego” / 24

JANUSZ WALIGÓRA
Pies, pamięć, szaleństwo… Narracyjna wirówka Myśliwskiego / 42

ROMAN BOBRYK
„Co tam niebo, radio gadało…”. Pomiędzy starym a nowym
w powieściach Wiesława Myśliwskiego / 55

DARIUSZ KULESZA
O trzech powodach, dla których Wiesław Myśliwski jest najwybitniejszym
polskim prozaikiem przełomu XX i XXI wieku. Przygotowanie / 62

Liryka / 81

PAULINA SUBOCZ-BIAŁEK
Ostatni lot Filomeli. Wybór wierszy / 83
Dziesięć tysięcy kroków / 83
*** Niebo pali się / 83
*** Coś blokuje jasny wywód / 84
quadragesimae / 84
Czerwone trzewiki / 85
Sezon umarłych drzewek / 86

IRENEUSZ STAROŃ
„Ktoś zapalił pierwszą lampę”. O wierszach Pauliny Subocz-Białek / 87

ROMAN HONET
Nie widziałem, pamiętam. O wierszach Magdaleny Bielskiej / 101

NOWY DOKUMENT TEKSTOWY
III Ogólnopolski Konkurs na Książkę Literacką / 112

TOMASZ WOJTACH
Wiersze z tomu Futurystyka miejska / 112
Zakupy przez szybę / 112
Śnięgocin / 113
Zazdroszczę sobie braku zazdrości / 113
Czytanie mapy / 114
Linia 723 / 114

RAFAŁ GAWIN
„Taniec na rurze w komunikacji miejskiej”.
O wierszach Tomasza Wojtacha /115

WOJCIECH KOPEĆ
Wiersze z tomu przyjmę/oddam/wymienię: / 117
maszynkę do cięcia szparagów / 117
ochraniacz na zęby dla dziecka / 117
pestki dyni pakowane po 1 kg / 118
silos do zboża z dmuchawą / 118
telewizor plazmowy Helios 37 cali / 119

MONIKA BRĄGIEL
Pożytki z tworzenia list. O wierszach Wojciecha Kopcia / 120

BOGDAN NOWICKI
Wiersze / 123
Ofelia z Woszczeli / 123
Szyba / 124
Krzew / 125
Cerata / 126

ADAM LESZKIEWICZ
Postacie pneumatyczne. O kilku nowych wierszach Bogdana Nowickiego / 127

Epika / 131

PIOTR OWSIANY
Pamięć i nieobecność / 133
Dramat / 141

JACEK INGLOT
W nocy pod Radzyminem. Słuchowisko / 143

DARIUSZ KOSIŃSKI
Przywróć nam Dziady… Kanon, osobliwość, przedstawienie / 165

Szkice / 181

PAULINA SUBOCZ-BIAŁEK
Alfabet z przestrzeni. Rzecz o Sekwojach Ewy Ledóchowicz / 183

MIROSŁAW DZIEŃ
Okolice śmierci i jej opłotki.
Kilka uwag o Jacka Baczaka Zapiskach z nocnych dyżurów / 195

Sztuka / 207

KRZYSZTOF D. SZATRAWSKI
Kiedy muzyka staje się świadectwem.
O prawykonaniu Głosów Krzysztofa Knittla i Jana Polkowskiego / 209

ANDRZEJ GIZA
Chopinowi Duda-Gracz / 214

PAWEŁ CHMIELEWSKI
„Bazgroł”, który wyprzedził swój czas.
O komiksowej twórczości Cypriana Kamila Norwida / 221

Summaries of peer-reviewed articles / 235

Table of Contents / 238

Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Warszawa–Kraków 2022
Redaktor naczelny: Józef Maria Ruszar
Sekretarz redakcji: Ireneusz Staroń
Korekta: Anna Szczepańska-Krasoń, Janusz Krasoń
Skład: Piotr Owsiany

ISSN: 2657-6791