Nowy Napis. Liryka, epika, dramat nr 10

Stanisław Lem nie istnieje.

Przynajmniej do takiego wniosku doszedł swego czasu Philip K. Dick, gwiazda amerykańskiej fantastyki, i napisał w tej sprawie donos do FBI. Słynny pisarz powziął podejrzenie, że za pseudonimem „Lem” musi się ukrywać więcej niż jeden autor (wydawało mu się niemożliwe, by ktoś był tak wszechstronny), a za wszystkim stoi komunistyczny spisek. Dziś wiemy już na pewno, że wszystkie książki Stanisława Lema napisał Stanisław Lem – jeden z czołowych przedstawicieli światowej science fiction i autor uniwersalnie kanoniczny, którego książki stawały się hollywoodzkimi filmami, bestsellerami, lekturami szkolnymi. Imiona jego bohaterów nadaje się ciałom niebieskim. Mając na uwadze tę właśnie wszechstronność, w Roku Lemowskim (do ustanowienia którego pretekstem była setna rocznica urodzin pisarza przypadająca w 2021 roku) spróbowaliśmy w niniejszym numerze „Nowego Napisu” przyjrzeć się twórczości autora Solaris z kilku różnych perspektyw.

Stanisław Lem nie jest jedynym literackim patronem 2021 roku – towarzyszą mu Cyprian Kamil Norwid, Krzysztof Kamil Baczyński oraz Tadeusz Różewicz. Esej dedykowany ostatniemu z wymienionych tutaj twórców prezentujemy w dziale „Szkice”. Katarzyna Lemańska pisze o inscenizacjach dramatów autora Kartoteki zrealizowanych po jego śmierci (24 kwietnia 2014 roku). Autorka, przywołując zróżnicowane formalnie i estetycznie spektakle, pokazuje, jak polska rzeczywistość uaktualnia dzieje Różewiczowskiego (anty)bohatera, oraz sugeruje, że tym, co łączy niektóre adaptacje, jest – pożyczona od poety – diagnoza współczesności jako czasu „postępującej inflacji wartości”.

W „Szkicach” zamieściliśmy również rozprawę Anny Piliszewskiej o rosyjskich wierszach Bolesława Leśmiana oraz wspomnienie Agnieszki Sabor o Adamie Wodnickim, wybitnym historyku sztuki, który zmarł 9 czerwca 2020 roku.

Ponadto prezentujemy fragmenty wydanego przez Instytut Literatury zbioru Wiosnę odwołano. Antologia dzienników pandemicznych oraz – tradycyjnie – nowości dramaturgiczne (w tym dramatopisarski debiut Mateusza Kalińskiego), prozatorskie i poetyckie, a także ich krytycznoliterackie omówienia.

 ~ Redakcja

Spis treści

Słowo wstępne / 5

Wszechświat Lema / 11

MAREK ORAMUS
Lemiesz futorologiczny,
czyli Stanisława Lema przygody z przyszłością / 13

PIOTR URBANOWICZ
Stanisława Lema i Brunona Latoura polityki natury / 21

ZUZANNA BERENDT
Okna kontaktu. O miejscach, w których powieści Stanisława Lema
spotykają się z dyskursami posthumanizmu / 39

ŁUKASZ KUCHARCZYK
Fantastyka i metafizyka – wersja Stanisława Lema / 51

PAWEŁ ZABOROWSKI
O religii lub jej braku w twórczości Stanisława Lema / 62

Dzienniki pandemiczne / 77

SEBASTIAN WOJDYŁO
Historia o tym, jak zostałem Übermenschem / 79

RENATA KOCHAN
Niewybuch / 88

DOROTA MALINA
Paryż – kronika kwarantanny / 99

Liryka / 105

MAREK CZUKU
Kraje / 107
Filmy / 108
Kobiety / 109
Choroby / 110

WOJCIECH KUDYBA
Cisza. O wierszach Marka Czuku / 111

BARTOSZ SUWIŃSKI
Poniedziałek / 116
Kołyska / 117
Postny / 117
Ostatni dzień lata / 118

RAFAŁ GAWIN
Dziadek obiecywał, że nie powie rodzicom.
O czterech wierszach Bartosza Suwińskiego / 119

ŁUKASZ GAMROT
I pieśń otwarcia / 126
Czysta ziemia / 127
Sezon ognia / 128

ROMAN HONET
„Niemy kawałek rybiej pieśni”.
O trzech wierszach Łukasza Gamrota / 129

WOJCIECH BRZOSKA
syzyfowe wczasy / 132
szatan sprząta / 133
niedo-statki / 133

ADAM LESZKIEWICZ
Niektóre zdania wyjmuję z ciebie / 134

ANNA PILISZEWSKA
Lakierki / 137
Sople / 138

ANNA MOCHALSKA
Bezpieczeństwo trwania wiersza.
Anna Piliszewska wobec materii / 139

Epika / 143

GRZEGORZ STRUMYK
Tylko tyle, znalezione / 145

MATEUSZ GÓRNIAK
Kenny wraca / 153
Krowa / 159

PAWEŁ HOHMANN
Purpurowa perła / 164
Dramat / 185

MATEUSZ KALIŃSKI
Meduza / 187

ZUZANNA BERENDT
Meduzy w theatrum mentis / 210

AGATA M. SKRZYPEK
Jeju, co wy?! / 221

NATALIA BRAJNER
Błądząc w milczeniu / 243
Szkice / 247

KATARZYNA LEMAŃSKA
Najnowsze wiadomości z kraju.
Teatr Różewicza post mortem / 249

ADAM WODNICKI
Spotkanie. Notatki z Prowansji / 260

AGNIESZKA SABOR
Poza modą i czasem / 270

ANNA PILISZEWSKA
Pochmiel księżycowy.
O unii żywiołów w rosyjskich wierszach Bolesława Leśmiana / 278

Film / 287

ŁUKASZ MACIEJEWSKI
Ja tych filmów nie znoszę. Stanisław Lem i kino / 289

Sztuka / 303

PAWEŁ CHMIELEWSKI
Jak Chryzostom Bulwieć napotkał Klapaucjusza.
O ilustracjach Daniela Mroza / 305

Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Warszawa–Kraków 2021
Redaktor naczelny: Józef Maria Ruszar
Korekta: Anna Szczepańska-Krasoń, Janusz Krasoń
Skład: Piotr Owsiany

ISSN: 2657-6791