Słoneczne gospodarstwo. Szkice o literaturze polskiej. Tom II - Jan Tomkowski

Przedstawiany czytelnikowi wybór prac Jana Tomkowskiego Słoneczne gospodarstwo. Szkice o literaturze polskiej przynosi studia, szkice i drobne artykuły napisane w ciągu minionych czterdziestu lat. Znalazły się tu wyłącznie teksty poświęcone literaturze polskiej. Najwcześniejsze, jeszcze z lat 70. i 80. minionego wieku, dotyczyły mistyki europejskiej i jej recepcji w poezji romantycznej. Już wówczas autor traktował wiek XIX jako całość, poszukując również w drugiej połowie stulecia śladów zainteresowania problemami metafizycznymi, zjawiskami paranormalnymi, teorią snów. Z tego punktu widzenia szczególnie interesującym przedmiotem badań okazała się twórczość Bolesława Prusa. Teksty poświęcone ówczesnej poezji, atakowanej często przez pozytywistycznych krytyków literackich, zmierzały do rehabilitacji pewnego fenomenu artystycznego, niesłusznie zepchniętego na margines. Dopełnieniem studiów nad literaturą polską XIX wieku stały się opracowania poświęcone Miriamowi, Żeromskiemu, Micińskiemu, a przede wszystkim Wyspiańskiemu.

Skupiając się na szeroko pojmowanej literaturze XIX wieku, postrzeganej jako najświetniejsza epoka dominacji książki w życiu człowieka (jej symbolem staje się „Biblioteka” przeciwstawiana „światu”), autor publikował systematycznie swoje przemyślenia dotyczące poezji i prozy XX wieku. Także i w tym przypadku nie ograniczał się do twórczości jednego pisarza, gatunku czy nurtu. Dążył raczej do naszkicowania pewnej całości, dlatego gdy pisał o nowatorach, takich jak w okresie międzywojennym Gombrowicz czy Schulz, nie lekceważył kontynuatorów tradycji, takich jak Dąbrowska. Spośród poetów powojennych analizował najczęściej lirykę Herberta, Grochowiaka, Rymkiewicza. Wiele miejsca w refleksji Jana Tomkowskiego zajął polski esej, od Norwida poczynając.

Badacz literatury XIX i XX wieku okazjonalnie sięgał po tematy nietypowe, analizując nawet twórczość Reja i Kochanowskiego, a także przywołując barwny obraz staropolskiej kuchni uwiecznionej w literaturze.

Tom II zbioru rozpoczynają analizy na temat dzieł Wyspiańskiego, a kończą szkice o Herbercie.

SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ VIII STANISŁAW WYSPIAŃSKI / 5

„Tworzę teatr nowy” / 7

Samotnik i gospodarz / 27

Secesja mimo woli / 50

CZĘŚĆ IX MIĘDZY WOJNAMI / 61

Od piosenki do eposu. Julian Tuwim / 63

W labiryntach Nocy i dni / 80

Daleko od Wiednia / 98

Część X WITOLD GOMBROWICZ / 109

Jak pojawili się Adam i Józio / 111

Juliusz Verne na brygu Banbury / 126

Z Gombrowiczem na korcie / 132

Wawel i Vence / 142

CZĘŚĆ IX PO WOJNIE / 153

Czarne okładki / 155

Szept Montaigne'a / 161

Kompozycja z pejzaży, ludzi i zdarzeń / 172

„Na co jest człowiek?”. Pytania ostateczne w liryce Stanisława Grochowiaka / 182

Dekady Marka Nowakowskiego / 192

Narracja i magia / 201

CZĘŚĆ XII ZBIGNIEW HERBERT / 211

Dzieci pana Cogito / 213

Herbert konta Miłosz / 216

Święto eseju / 228

Testament Zbigniewa Herberta / 238

Nota edytorska / 243

Nota o autorze / 245

Od wydawcy / 247

Streszczenie / 249

Summary / 251

Indeks nazwisk / 253

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kanon Polski.

Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Kraków 2022
Redakcja: Katarzyna Płachta
Korekta: Marek Urbaniak, Alhelí Málaga Sabogal
Skład i łamanie, przygotowanie do druku: Olga Radziszewska
ISBN: 978-83-67170-52-9