Światło wiersza. Rzecz o twórczości Wojciecha Kassa - Adrian Gleń

STRESZCZENIE

Światło wiersza stanowi pierwszą próbę monograficznego ujęcia twórczości Wojciecha Kassa, poety i eseisty mieszkającego i pracującego na co dzień w niezwykłym miejscu – Leśniczówce Pranie, gdzie mieści się Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego; dorobkiem autora Zaczarowanej dorożki z wielką pieczołowitością i oddaniem opiekuje się właśnie bohater niniejszej książki.

Rzecz nie jest jednak klasycznym ujęciem całokształtu dorobku Kassa, jednego z najciekawszych współczesnych polskich poetów metafizycznych. Owszem, w Świetle wiersza czytelnik odnajdzie zarówno rozbudowany szkic do przyszłej biografii autora Metafu, obszerny rozdział poświęcony naczelnej kategorii (światłu) organizującej dzieło poety, zebrana została również możliwie szeroka biobibliografia, rozmowy, do których Kass przykłada dużą wagę, liczne artykuły natury syntetycznej, jak i teksty będące analizami oraz interpretacjami poszczególnych wierszy i tomów autora Gwiazdy Głóg. To wszystko jednak uzupełnione zostaje rozdziałem składającym się z różnorodnych form, w ramach których autor niniejszej książki stara się zbliżyć do tajemnicy zarówno poetyckiego idiomu Kassa (wyrażonego w wierszach Pieczęć ignorancji, A., Wielu było takich), jak i natury poematów i zapisków diarystyczno-eseistycznych autora Ręki piszącej.

Ramę metodologiczną Światła wiersza stanowi model lekturowy inspirowany pomysłami krytyków tematycznych (z tzw. Szkoły Genewskiej); w wielu miejscach autor monografii eksperymentuje z formą interpretacji, opierając je na wywiedzionych z wierszy Kassa frazach i metaforach, próbując – podobnie jak Jean-Pierre Richard w Poezji i głębi – zarysować kontury poetyckiego interioru tego dzieła, rozpoznać kluczowe w nim miejsca i motywy.

Monografia przynosi także autorski (a uzgodniony z samym twórcą) wybór zarówno wierszy, począwszy od debiutanckiego tomu Do światła, a skończywszy na ostatnim oryginalnym tomie zatytułowanym Metaf, jak i poszczególnych fragmentów Ręki piszącej (2021) – cyklu diarystycznego wywiedzionego z Notesu, którego kolejne odsłony Wojciech Kass publikował przede wszystkim na łamach „Toposu”, pisma, z którym związany jest nieprzerwanie od blisko ćwierćwiecza.

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów do cytowanych dzieł Wojciecha Kassa | 5

BYĆ NA MIEJSCU. KRÓTKI SZKIC DO BIOGRAFII | 6

Terytoria świateł wierszy. Kilka glos do przyszłej syntezy | 17

Wstępna praca kartografa | 17

Poezja metafu | 31

STUDIA I SZKICE O WYBRANYCH WIERSZACH I TOMACH | 44

Lekcja (z) milczenia. Notatki na marginesie Pieczęci ignorancji(z dodatkiem uwag o poezji Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza) | 44

Od A. Kilka myśli na progu tomu | 56

Wielu było takich | 67

Cisza i biel. O Przestworze. Godzinach | 74

Zaufać rzece. Wprowadzenie do lektury poematów | 79

Z tej latarni… Uwagi o Ręce piszącej | 85

ANTOLOGIA

POEZJA

DO ŚWIATŁA (1999)

Pranie | 99

Czary | 101

Wypatrywanie | 102

JELEŃ THORWALDSENA (2000)

Pocieszenie | 103

Okiennica | 105

Na narodziny Bruna | 106

Jeleń Thorwaldsena | 107

Pieśń wieczorna | 108

PRÓSZENIE I PRANIE (2002)

Tło | 109

Mała metafizyka | 110

Pierwszego listopada | 111

Dotyk | 112

Wyznanie wiary | 113

PRZEPŁYW CIENI (2004)

Z zapatrzenia | 114

Stopniowanie żurawia | 115

Divertimento biebrzańskie II | 116

GWIAZDA GŁÓG (2005)

Gwiazda Głóg | 117

Wybiegłem z tego snu | 119

Divertimento biebrzańskie III | 120

Wznosmy ku niebu nasze posłania | 121

Pieśń o dzwonie | 122

I przybędziesz pustynie | 123

Rozmowa z synem przed snem | 124

WIRY I SNY(2008)

Sérénité | 126

Pocałuj w usta światło | 127

Tak się schowałeś, że nie potraficz siebie znaleźć | 130

Modlitwa o łagodność rosiczki | 133

Miejsce zabawy | 136

Stopniowanie zawiasu | 137

Prószące światło kamienia | 138

Każda śmierć dotyczy ciebie | 139

Pieczęć ignorancji | 140

41 (2010)

Pieśń głosu | 141

Pieśń oddechu mojej żony | 142

Pieśń uciszenia | 144

Nie żałuj głaskania umierającemu | 145

Pieśń miłosierdzia | 146

Pieśń naiwna | 147

Pieśń zza obrazu | 148

BA! I DWADZIEŚCIA JEDEN WIERSZY (2014)

A. | 149

Z dziennika snów (2) | 150

Z dziennika snów (4) | 151

Do Zbigniewa Fałtynowicza | 152

Wszystko dopomina się współpracy | 154

Siedzimy sobie tak | 156

PRZESTWÓR. GODZINY (2015)

Z całej jaskrawości swojej niemoty | 158

Przelotnie | 159

Kołysanka szmeru | 160

Tryptyk godziny pełni | 161

Na skraju góry | 163

To jest | 164

Do wyjścia | 165

1 września, trzy | 166

Bądź uważniej | 168

Obdarz ten świat łagodnym wejrzeniem | 170

Nieznośna letniość | 171

Która | 172

Zapobiegliwość | 173

Ten trzeci | 174

Dzwonek | 175

Dzyń, raz, dwa | 176

Wieża | 177

Przesilenia, nadwątlenia | 178

OBJAWY(2019)

Na notes i ołówek | 179

Wypis z Gałczyńskiego | 181

Drogą do Fiesole | 182

Piórko | 183

Aj, ty! | 185

Do Roberta Walsera | 187

Trzy razy coś | 189

Możemy wyruszać | 190

METAF (2020)

Wielu było takich | 191

Tryptyk do poety i czytelnika | 192

W mieście W., Poranek | 194

W mieście O., Puls | 195

Że z martwych | 196

PROZA

RĘKA PISZĄCA | 199

Bibliografia podmiotowa i przedmiotowa (wybór) | 237

Nota edytorska | 249

Nota o Wojciechu Kassie | 251

Note about Wojciech Kass | 253

Nota o autorze opracowania | 255

Note about the Author of the Study | 257

Streszczenie | 258

Summary | 259

Indeks osobowy | 261

Zrealizowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Kanon Polski.

Wydawca: Instytut Literatury
Miejsce i rok wydania: Kraków 2022
Wstęp i opracowanie: Adrian Gleń
Recenzja naukowa: dr hab. Paweł Panas, dr hab. Paweł Tański, prof. UM K
Redakcja: Elżbieta Zarych
Korekta: Klaudia Kruczek, Sabina Wojtasiak
Skład i łamanie, przygotowanie do druku: Estera Sendecka
ISBN: 978-83-67170-78-9