Wypiski – Henryk Bereza

„Czegóż tu nie ma! Henryk Bereza pisze o prozie, poezji, dramacie i teatrze. Zajmuje się literaturą polską i obcą. Komentuje książki, czasopisma (ze szczególnym uwzględnieniem rodzimej „Twórczości” oraz „Literatury na Świecie”) i maszynopisy. Interesuje się słuchowiskami, filmami (Quentin Tarantino!), współczesną piosenką. Dzieli się swymi komentarzami i autokomentarzami, to kwestia ważna, albowiem zasadą spajającą kompozycję jest silna i wyrazista indywidualność autora. Przedstawia recenzje, listy, streszcza swe wypowiedzi radiowe i telewizyjne. Żywioł prywatny przenika się ze sprawami publicznym, w pierwszej sferze rządzi zasada daleko posuniętej dyskrecji, w drugiej dominują krytyczne uwagi dotyczące życia literackiego i politycznego. (...) Podczas czytania Wypisków towarzyszy nam nieustannie odczucie obcowania z umysłem o zdumiewająco rozległych zainteresowaniach i dużej erudycji. Z tego powodu Wypiski z trudem poddają się kwalifikacjom gatunkowym. Można by powiedzieć, że stanowią nowy gatunek. Nie są ani dziennikiem lektur, ani dziennikiem intymnym; ani zbiorem esejów, ani zbiorem recenzji; ani wyznaniem, ani świadectwem. A zarazem podlegają w jakiejś części każdej z wymienionych kwalifikacji.”

(Andrzej Skrenda, fragment posłowia)

Henryk Bereza (ur. w 1926 r. w Miedniewicach, zm. 21.06.2012 r. w Warszawie) – krytyk literacki i eseista. Przez ponad pięćdziesiąt lat był redaktorem miesięcznika „Twórczość”, gdzie kierował działem krytyki, a następnie prozy i był zastępcą redaktora naczelnego. Ponad trzydzieści lat miał w „Twórczości” autorską rubrykę Czytane w maszynopisie. Wydał książki: Sztuka czytania (1966), Doświadczenia (1967), Prozaiczne początki (1971), Związki naturalne (1972, 1978), Proza z importu (1979), Taki układ (1981), Bieg rzeczy (1982), Sposób myślenia: tom 1 – o prozie polskiej (1989), Pryncypia. O łasce literatury (1993), Obroty (1996), Oniriada. Zapisy z lat 1976-1996 (1997), Epistoły (1998), Miary (2003), ...wypiski... (FORMA 2006), Względy (FORMA 2010), Zgłoski (FORMA 2011), Zgrzyty (FORMA 2014), Alfabetyczność. Teksty o literaturze i życiu (2018). W roku 2010 ukazały się Końcówki. Henryk Bereza mówi (wywiad przeprowadzony przez Adama Wiedemanna i Piotra Czerniawskiego).